Từ hàng ngàn năm trước, ở bất kỳ dân tộc nào, chủng tộc nào cũng tồn tại quan niệm “ăn gì bổ nấy” – ăn loại động, thực vật có hình dạng giống với bộ phận nào trên cơ thể thì tốt cho bộ phận ấy.
Ảnh minh họa
Nói đến khoa học là nói đến thực nghiệm, đến quá trình lý giải và chứng minh bằng thực tiễn. Tuy nhiên, trên quan điểm của thuyết tiến hóa, nhiều người đã vội vàng phủ nhận các tri thức cổ truyền, xem đó là mông muội và sơ khai. Về mặt đạo đức học, đó là sự phủ nhận tổ tiên; về mặt khoa học, là tự phủ nhận chính mình; và trên thực tế, là mâu thuẫn với các khảo cứu khảo cổ học về những nền văn minh cổ đại.
Khoa học hiện đại, nếu chỉ dựa vào giới hạn của tri giác và công cụ, chẳng khác gì người mù lần mò trong bóng tối: thấy được con đường nào thì cho rằng chỉ có con đường đó là đúng, trong khi thực tế còn muôn vạn khả năng khác. Chủ nghĩa duy vật thường phủ định những gì không thể chứng minh ngay: “Tôi không thấy – không có thật.”
Tuy nhiên, suy luận là khả năng đặc biệt mà Đấng Sáng Thế ban cho loài người. Chính từ khả năng liên tưởng, so sánh, con người đã tích lũy được tri thức và tiến bộ. Từ hàng ngàn năm trước, ở bất kỳ dân tộc nào, chủng tộc nào cũng tồn tại quan niệm “ăn gì bổ nấy” – ăn loại động, thực vật có hình dạng giống với bộ phận nào trên cơ thể thì tốt cho bộ phận ấy.
Tại Hy Lạp cổ đại, từng tồn tại một học thuyết mang tên “Doctrine of Signatures” – Học thuyết Dấu hiệu. Học thuyết này cho rằng thiên nhiên đã gợi ý cách dùng thuốc thông qua hình dạng của cây cỏ. Các danh y phương Tây thời Trung cổ như Paracelsus (1493–1541) cũng cho rằng: “Thiên nhiên đánh dấu mọi thứ sinh ra để phục vụ con người.”
Ảnh minh họa
Tương tự, trong y học phương Đông, từ lâu các thầy thuốc đã quan sát hình thể, màu sắc, hoa văn, cấu trúc của thực vật để suy đoán công dụng. Dù ngày nay khoa học chính thống có thể chưa công nhận rộng rãi, nhưng trong y học dân gian, tri thức này vẫn hiện diện như một phần không thể tách rời.
Một vài phát hiện “tình cờ” từ các nhà khoa học hiện đại lại càng củng cố niềm tin này:
Quả óc chó: Hình dáng giống hai bán cầu não người. Khoa học xác nhận loại quả này giàu omega-3, polyphenol, vitamin E – có lợi cho trí nhớ, ngăn ngừa thoái hóa thần kinh (Journal of Nutrition, Health & Aging – 2014).
Cà chua: Cắt ngang thấy bốn ngăn như bốn buồng tim. Lycopene trong cà chua có tác dụng chống oxy hóa, giảm viêm, cải thiện chức năng nội mô, làm giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim (American Journal of Clinical Nutrition – 2005).
Cà rốt: Cắt ngang trông như con ngươi và mống mắt. Chứa beta-carotene – tiền chất của vitamin A, giúp duy trì thị lực và ngăn ngừa thoái hóa điểm vàng.
Rau cần tây: Hình thể giống xương người. Giàu canxi, magie, vitamin K và apigenin – giúp chắc xương và giảm mất xương ở người cao tuổi.
Đậu đỏ: Giống hình dạng quả thận. Giàu chất xơ hòa tan, kali, các hợp chất thực vật hỗ trợ bài tiết, điều hòa huyết áp, chống viêm đường tiết niệu (The British Journal of Nutrition – 2012).
Gừng: Hình uốn khúc, giống dạ dày. Có khả năng chữa chứng khó tiêu, viêm loét dạ dày, kích thích tiêu hóa (Journal of Gastroenterology and Hepatology – 2008).
Nho tím: Mỗi quả giống một phế nang, mọc thành chùm như cấu trúc phổi. Giàu anthocyanin – chất chống oxy hóa giúp làm sạch phổi, giảm viêm phế quản (Nutrients – 2020).
Quả sung: Hình dáng giống tinh hoàn, có tính sinh đôi tự nhiên. Chứa nhiều kẽm – khoáng chất quan trọng cho sinh lý nam giới, đồng thời giàu chất xơ, giúp điều hòa nội tiết, tốt cho tiêu hóa.
Trái cam, bưởi, chanh: Cấu trúc múi với các túi tiết dịch, tương tự tuyến sữa. Giàu vitamin C, flavonoid – chất chống oxy hóa giúp giảm nguy cơ ung thư vú (Breast Cancer Research – 2016).
Những mối tương quan giữa hình thái học của thực vật và công năng sinh học không thể xem là ngẫu nhiên hay mê tín. Đó là những dấu hiệu tự nhiên – một loại “ngôn ngữ” của trời đất, chỉ dành cho ai biết quan sát, biết lắng nghe.
Cây cỏ không chỉ là thực phẩm mà còn là thông điệp của vũ trụ dành cho loài người – để quay về với sự hòa hợp nguyên sơ giữa con người và môi trường sống. Và đó chính là điều con người cần: biết lắng nghe lời răn dạy của tự nhiên, của Đấng Sáng Thế, của Thần linh mách bảo.
Tác giả: Ths. Lê Học Lâm
