Sau khi thỏa thuận trị giá hàng tỷ đô la do BlackRock của Mỹ dẫn đầu nhằm thâu tóm các cảng chiến lược ở kênh đào Panama sụp đổ, một khoảng trống quyền lực đã xuất hiện. Giờ đây, Bắc Kinh đang có cơ hội lớn hơn bao giờ hết để gia tăng ảnh hưởng tại một trong những tuyến hàng hải quan trọng nhất hành tinh.
Cuộc giằng co địa chính trị quanh kênh đào Panama vừa chứng kiến một bước ngoặt quan trọng. Một thương vụ quy mô lớn do gã khổng lồ đầu tư Mỹ BlackRock dẫn đầu nhằm mua lại các cảng trọng yếu ở hai đầu kênh đào đã chính thức bỏ lỡ thời hạn chót, mở ra một kịch bản mà Washington lo ngại nhất: cánh cửa cho ảnh hưởng của Trung Quốc trở nên rộng mở hơn.
Thỏa thuận ban đầu được kỳ vọng sẽ là một nước cờ chiến lược của Mỹ. Theo đó, tập đoàn CK Hutchison có trụ sở tại Hồng Kông sẽ chuyển giao quyền vận hành hai cảng biển chiến lược là Balboa (phía Thái Bình Dương) và Cristobal (phía Đại Tây Dương) cho một liên danh do BlackRock đứng đầu. Đối với Mỹ, đây được xem là động thái nhằm “giành lại” và hạn chế sự hiện diện của Trung Quốc tại tuyến đường thủy huyết mạch này.
Tuy nhiên, Bắc Kinh đã phản ứng một cách quyết liệt.
Nhận thấy nguy cơ mất đi vị thế tại một trong những “yết hầu” của thương mại toàn cầu, Trung Quốc đã gây áp lực mạnh mẽ. Giới chức Bắc Kinh cảnh báo sẽ không thông qua thỏa thuận trừ khi một doanh nghiệp nhà nước của họ, được cho là tập đoàn vận tải COSCO, có được một vai trò trong liên danh mua lại.
Nước đi này đã tỏ ra hiệu quả. Trước sức ép và các rào cản pháp lý từ Bắc Kinh, giai đoạn đàm phán độc quyền giữa CK Hutchison và BlackRock đã kết thúc mà không có kết quả.
Trong một động thái mới nhất, CK Hutchison cho biết họ “vẫn để ngỏ các cuộc thảo luận với quan điểm mời một nhà đầu tư chiến lược lớn từ Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa tham gia với tư cách là một thành viên quan trọng của liên danh”. Tuyên bố này đã thay đổi hoàn toàn cục diện, biến một thương vụ được thiết kế để giảm ảnh hưởng của Trung Quốc thành một cơ hội tiềm tàng để Bắc Kinh củng cố sự hiện diện của mình một cách hợp pháp.
Vấn đề này vượt xa một giao dịch kinh doanh đơn thuần. Kênh đào Panama chiếm tới gần 6% lưu lượng thương mại hàng hải toàn cầu và là tuyến đường cực kỳ quan trọng đối với an ninh và kinh tế Mỹ. Việc một thực thể do nhà nước Trung Quốc hậu thuẫn có thể giành quyền kiểm soát hoạt động tại các cảng ở hai đầu kênh đào làm dấy lên những lo ngại sâu sắc về an ninh quốc gia cho Washington.
Bàn cờ tại kênh đào Panama đang được sắp đặt lại. Sự sụp đổ của thỏa thuận BlackRock không phải là dấu chấm hết, mà là sự khởi đầu cho một chương mới trong cuộc cạnh tranh ảnh hưởng toàn cầu giữa Mỹ và Trung Quốc.
