Đừng chủ quan khi bạn còn trẻ và khỏe mạnh! Một ‘cơn bão cytokine’ có thể biến hệ miễn dịch cường tráng thành vũ khí tự hủy, đẩy người mắc sốt xuất huyết vào bi kịch suy đa tạng và đối mặt với cửa tử. Hiểu đúng để không phải hối hận.
Cơn ác mộng bắt đầu chỉ bằng những triệu chứng tưởng chừng như một trận cảm cúm thông thường. Nữ công nhân 33 tuổi tại TP.HCM, vốn tự tin với thể trạng không bệnh nền, bỗng nhiên bị cơn sốt cao và những cơn đau mỏi toàn thân dữ dội quật ngã. Suốt hai ngày, các loại thuốc hạ sốt đều vô hiệu. Cơ thể chị ngày một mệt lả, kiệt sức, kèm theo cảm giác buồn nôn và những cơn đau bụng âm ỉ.
Chị không thể ngờ rằng, mình đang bước vào một cuộc chiến sinh tử.
Khi được đưa đến Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP.HCM, các bác sĩ lập tức chẩn đoán chị đã mắc sốt xuất huyết Dengue thể nặng. Virus đã gây ra những biến chứng kinh hoàng: sốc, tổn thương gan và thận cấp tính. Tình trạng thoát huyết tương khiến máu cô đặc lại, huyết áp tụt dốc không phanh, dịch tràn khắp màng phổi đẩy chị vào suy tuần hoàn và suy hô hấp. Đồng thời, gan và thận cũng lần lượt suy kiệt, đặt bệnh nhân trước ngưỡng cửa tử vong của hội chứng suy đa cơ quan.
Ê-kíp điều trị đã phải chạy đua với thời gian, triển khai mọi biện pháp hồi sức tích cực tối khẩn. Bệnh nhân được đặt nội khí quản thở máy, lọc máu liên tục, truyền máu, các chế phẩm máu và sử dụng thuốc vận mạch liều cao để giành giật lại sự sống. Cuộc chiến càng trở nên khốc liệt hơn khi chị phải đối mặt với những đợt nhiễm trùng dai dẳng, buộc bác sĩ phải dùng đến những loại kháng sinh mạnh nhất.
Phải mất hơn ba tuần kiên trì, các chức năng sống của chị mới dần ổn định, các cơ quan nội tạng mới từng bước phục hồi. “Khi mở mắt tỉnh lại, tôi mới biết mình vừa trở về từ cửa tử,” chị chia sẻ trong nỗi bàng hoàng.
Bão cytokine là gì và tại sao lại nguy hiểm với người trẻ?
Trường hợp của nữ công nhân 33 tuổi là một lời cảnh tỉnh đanh thép về sự tàn khốc của sốt xuất huyết Dengue, đặc biệt ở nhóm người trẻ, khỏe mạnh. Theo BS.CK2 Trương Ngọc Trung, Trưởng Khoa Cấp cứu Hồi sức tích cực Chống độc Người lớn, nhiều người thường lầm tưởng rằng hệ miễn dịch tốt sẽ giúp họ lướt qua bệnh tật nhẹ nhàng. Nhưng thực tế có thể hoàn toàn ngược lại.
Chính hệ miễn dịch quá mạnh mẽ có thể trở thành con dao hai lưỡi, gây ra ‘cơn bão cytokin’ làm tổn thương thành mạch, dẫn đến thoát huyết tương, sốc, tổn thương các cơ quan.
Đây chính là nghịch lý đáng sợ nhất của sốt xuất huyết. Khi virus Dengue xâm nhập, một hệ miễn dịch khỏe mạnh sẽ phản ứng một cách cực kỳ mạnh mẽ, giải phóng ồ ạt các chất trung gian hóa học gọi là cytokine. Trong một chừng mực nào đó, đây là phản ứng bảo vệ. Nhưng khi lượng cytokine trở nên quá mức, chúng tạo thành một “cơn bão” tấn công chính các thành mạch của cơ thể, gây rò rỉ huyết tương ra bên ngoài. Điều này dẫn đến hàng loạt hệ lụy tử thần: máu cô đặc, tụt huyết áp, sốc và suy đa tạng.
Bi kịch này không chỉ xảy ra ở một người. Bác sĩ Trung cho biết, khoa của ông đã tiếp nhận rất nhiều ca bệnh nặng là người trẻ. Gần đây nhất là một cô gái 21 tuổi nhập viện trong tình trạng thập tử nhất sinh. Dù đã được chống sốc kịp thời, bệnh tình vẫn diễn biến phức tạp với tình trạng thoát huyết tương ồ ạt, xuất huyết sau phúc mạc và rối loạn đông máu nghiêm trọng, nhanh chóng rơi vào suy đa cơ quan. Các y bác sĩ lại một lần nữa phải chạy đua với tử thần, vừa đặt ống thở, lọc máu, vừa truyền một lượng khổng lồ các chế phẩm máu để cứu bệnh nhân.
Giai đoạn nào của sốt xuất huyết là nguy hiểm nhất?
Một trong những cái bẫy chết người của sốt xuất huyết chính là tâm lý chủ quan. Bác sĩ Trung cảnh báo, giai đoạn nguy hiểm nhất của bệnh không phải lúc đang sốt cao, mà là từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 7, khi bệnh nhân thường đã hạ sốt.
Tâm lý “hết sốt là khỏi bệnh” khiến nhiều người mất cảnh giác, trong khi đây chính là thời điểm các biến chứng như thoát huyết tương, xuất huyết có thể ập đến.
Người dân cần đến ngay cơ sở y tế khi có các dấu hiệu cảnh báo sau:
- Mệt mỏi bất thường, li bì hoặc vật vã, bứt rứt.
- Đau bụng dữ dội.
- Nôn ói nhiều.
- Xuất huyết dưới bất kỳ hình thức nào: chảy máu cam, chảy máu chân răng, nôn ra máu, hoặc đi ngoài phân đen.
Các bác sĩ đặc biệt khuyến cáo người dân tuyệt đối không được tự ý truyền dịch tại nhà khi chưa có chỉ định của bác sĩ, vì việc này có thể làm tình trạng thoát huyết tương thêm trầm trọng, khiến bệnh diễn biến phức tạp và nguy hiểm hơn.
Hiện tại, TP.HCM đang trong cao điểm của dịch sốt xuất huyết. Biện pháp phòng bệnh hữu hiệu nhất vẫn là chủ động diệt muỗi, diệt lăng quăng, giữ gìn vệ sinh nơi ở và cân nhắc tiêm vaccine để bảo vệ bản thân và gia đình.
