Tình trạng bạo hành bác sĩ và nhân viên y tế đang gia tăng toàn cầu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng chăm sóc và niềm tin y tế.
Nhân viên y tế bị người đàn ông áo đen đấm liên tục vào cùng mặt và đầu tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Nam Định
Bạo hành nhân viên y tế trở thành vấn đề nghiêm trọng toàn cầu
Trong nhiều năm qua, bạo lực nhắm vào đội ngũ bác sĩ và nhân viên y tế đã leo thang thành một cuộc khủng hoảng toàn cầu, vượt ra ngoài ranh giới địa lý và văn hóa. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hơn 50% bác sĩ ở một số quốc gia từng bị tấn công hoặc đe dọa trong khi làm nhiệm vụ, dù đã có nhiều chính sách bảo vệ được triển khai.
Những vụ việc gây chấn động trong ngành y
Tháng 6 năm 2024, vụ việc một nữ bác sĩ trẻ bị cưỡng hiếp và sát hại khi đang trực đêm tại bệnh viện ở Kolkata (Ấn Độ) đã làm bùng nổ làn sóng đình công của hàng trăm nghìn nhân viên y tế. Các y bác sĩ yêu cầu chính phủ tăng cường bảo vệ lực lượng tuyến đầu. Theo khảo sát của Hiệp hội Y khoa Ấn Độ, có tới 75% bác sĩ tại quốc gia này từng đối mặt với bạo lực, đặc biệt là tại các bệnh viện công nơi áp lực và quá tải là chuyện thường ngày.
Trung Quốc cũng từng chấn động trước cái chết của bác sĩ Yang Wen, bị người nhà bệnh nhân đâm chết năm 2019 tại Bắc Kinh, sau khi bà thông báo không thể tiếp tục điều trị cho bệnh nhân. Vụ việc bị xem là biểu tượng của sự đổ vỡ niềm tin giữa người dân và hệ thống y tế.
Tại Malaysia, năm 2023, một bác sĩ cấp cứu bị hành hung ngay trong bệnh viện chỉ vì yêu cầu người nhà bệnh nhân chờ đến lượt khám. Tại Sri Lanka, gần một nửa số nữ bác sĩ cho biết từng bị xúc phạm hoặc quấy rối trong khi hành nghề.
Hình ảnh nam điều dưỡng Trung tâm Y tế Thanh Ba, Phú Thọ bị người nhà bệnh nhân đạp vào bụng. (Ảnh: Cắt từ clip)
Ngay tại Việt Nam, vấn nạn này cũng gia tăng đáng lo ngại. Mới đây, một điều dưỡng của Bệnh viện đa khoa tỉnh Nam Định bị người nhà bệnh nhân hành hung ngay trong phòng bệnh. Trước đó, các bác sĩ tại Phú Thọ cũng bị tấn công khi đang cấp cứu một ca sốc phản vệ.
“Bạo lực không chỉ gây tổn thương thể chất mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến tinh thần nhân viên y tế, kéo theo sự suy giảm chất lượng chăm sóc bệnh nhân”, Tiến sĩ Jim Campbell, Giám đốc Chương trình Nhân lực Y tế của WHO, phát biểu tại Hội nghị Y tế toàn cầu tháng 5/2024.
Gốc rễ của khủng hoảng: Mất niềm tin và thiếu hiểu biết
Bạo hành bác sĩ không chỉ xuất phát từ kết quả điều trị không mong muốn, mà còn do sự đứt gãy lòng tin giữa người bệnh và hệ thống y tế. Nhiều bệnh nhân và người nhà nuôi hy vọng phi thực tế, xem bác sĩ như “thần y”. Khi kỳ vọng không được đáp ứng, họ dễ dàng chuyển sang trạng thái thù địch.
Theo bác sĩ Mukul Kapoor (Bệnh viện Amrita, Ấn Độ), truyền thông và phim ảnh đã góp phần làm méo mó hình ảnh người bác sĩ. “Ngày trước, bác sĩ là hình mẫu cao cả, nay họ bị mô tả như những kẻ hám tiền, vô cảm”, ông nói. Trong khi đó, công chúng lại không được trang bị đủ kiến thức để hiểu rằng y học có giới hạn và luôn tồn tại rủi ro sai sót, đặc biệt ở những ca bệnh phức tạp.
Sự bất đối xứng thông tin, kết hợp với cách đưa tin thiếu khách quan, khiến nhiều người hiểu lầm rằng thất bại trong điều trị là lỗi hoàn toàn thuộc về bác sĩ, tạo ra vòng lặp nguy hiểm của giận dữ và bạo lực.
Các quốc gia hành động ra sao?
Đối mặt với thực trạng nghiêm trọng này, nhiều nước đã siết chặt pháp lý và cải thiện hạ tầng bảo vệ y bác sĩ. Ấn Độ ban hành Đạo luật Bảo vệ Nhân viên Y tế, quy định mức án nghiêm khắc cho hành vi hành hung và yêu cầu thiết lập hệ thống phản ứng khẩn cấp trong bệnh viện.
Trung Quốc tăng cường hiện diện cảnh sát tại các khoa “nóng” như cấp cứu và siết chặt xử lý hình sự. Malaysia trang bị camera, nút báo động khẩn và bảo vệ 24/7 tại các cơ sở y tế lớn. Sri Lanka thì tích hợp phòng chống bạo lực vào chương trình đào tạo y khoa, đồng thời tổ chức lớp hỗ trợ tâm lý định kỳ cho nhân viên.
Tại Hội nghị WHO khu vực Tây Thái Bình Dương tháng 9/2024, Tiến sĩ Maria Neira khẳng định: “Đầu tư vào môi trường làm việc an toàn không chỉ là nghĩa vụ đạo đức, mà còn là điều kiện tiên quyết để giữ chân và phát triển đội ngũ nhân lực y tế, nhất là trong bối cảnh già hóa dân số và các cuộc khủng hoảng y tế kéo dài.”