Từ ngày 1/7/2025, 8 tội danh không còn án tử hình, các trường hợp đã bị kết án tử sẽ được chuyển sang hình phạt tù chung thân theo quy định mới.
Sáng ngày 25 tháng 6, Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung Bộ luật Hình sự, trong đó quyết định loại bỏ hình phạt tử hình đối với 8 tội danh và chuyển các bản án tử hình đã tuyên trước ngày luật có hiệu lực sang tù chung thân. Đây được xem là bước tiến lớn trong cải cách chính sách hình sự, hướng tới tăng cường nhân đạo, phù hợp với xu thế pháp lý quốc tế.
Danh sách các tội không còn án tử hình gồm: hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân (Điều 109); phá hoại cơ sở vật chất – kỹ thuật của nhà nước (Điều 114); sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh (Điều 194); vận chuyển trái phép chất ma túy (Điều 250); phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược (Điều 421); gián điệp (Điều 110); tham ô tài sản (Điều 353) và nhận hối lộ (Điều 354).
Với những trường hợp đã bị tuyên án tử hình trước ngày 1 tháng 7 nhưng chưa thi hành án, Tòa án Nhân dân Tối cao sẽ ra quyết định chuyển sang hình phạt tù chung thân. Cơ quan tư pháp có trách nhiệm rà soát toàn bộ các trường hợp thuộc diện này để đảm bảo thực thi đúng theo quy định mới.
Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết, quyết định này dựa trên cơ sở thực tiễn áp dụng trong nhiều năm qua và xu hướng chung của pháp luật quốc tế. Ngoài ra, việc bỏ án tử hình đối với các tội như tham ô tài sản và nhận hối lộ còn nhằm thúc đẩy thu hồi tài sản, khuyến khích bị cáo tự nguyện khắc phục hậu quả. Cụ thể, người bị kết án chung thân vì hai tội danh này chỉ được xét giảm án nếu nộp lại tối thiểu 3/4 số tài sản chiếm đoạt và tích cực hợp tác với cơ quan điều tra.
Bên cạnh việc loại bỏ hình phạt tử hình, Luật mới cũng bổ sung Điều 256a – tội sử dụng trái phép chất ma túy – với phạm vi áp dụng giới hạn cho người đang hoặc vừa hoàn thành quá trình cai nghiện nhưng vẫn tiếp tục sử dụng. Mục tiêu là ngăn chặn tái nghiện và giảm nhu cầu sử dụng, từ đó góp phần kiểm soát tội phạm liên quan đến ma túy, vốn đang có xu hướng gia tăng và trẻ hóa.
Đáng chú ý, Luật sửa đổi cũng điều chỉnh mức hình phạt khởi điểm đối với nhiều tội danh về môi trường, an toàn thực phẩm và ma túy như: vi phạm quy định về quản lý chất thải nguy hại, sản xuất, tàng trữ, mua bán trái phép chất ma túy, và vi phạm quy định về an toàn thực phẩm. Việc tăng hình phạt này nhằm phản ánh đúng mức độ nghiêm trọng trong bối cảnh hiện nay, khi các chỉ số về thu nhập, giá cả đã thay đổi mạnh mẽ so với năm 2015.
Tổng thể, Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự lần này là bước điều chỉnh quan trọng, không chỉ tăng cường hiệu lực phòng chống tội phạm mà còn cân bằng giữa yếu tố trừng phạt và nhân đạo trong hệ thống pháp luật Việt Nam.
