Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh khẳng định tăng mức phạt không lập biên bản vẫn đảm bảo tính đơn giản của thủ tục, phù hợp với tình hình kinh tế xã hội và không ảnh hưởng quyền khiếu nại của người dân.
Chiều 11-6, trong khuôn khổ thảo luận tại Quốc hội về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh đã chính thức lên tiếng giải thích về đề xuất nâng mức xử phạt không cần lập biên bản vi phạm hành chính lên gấp bốn lần so với quy định hiện hành.
Cụ thể, dự thảo luật đề xuất nâng mức phạt tối đa không lập biên bản từ 250.000 đồng lên 1 triệu đồng với cá nhân và từ 500.000 đồng lên 2 triệu đồng đối với tổ chức. Mục tiêu được Bộ trưởng Ninh nhấn mạnh là nhằm đơn giản hóa thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian xử lý và giảm áp lực cho cả người vi phạm lẫn lực lượng thực thi.
Tuy nhiên, đề xuất này đã vấp phải nhiều ý kiến trái chiều từ các đại biểu Quốc hội. Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) bày tỏ lo ngại rằng nếu không có biên bản, người dân sẽ gặp khó khăn trong việc khiếu nại hay khiếu kiện. Ông cho rằng việc thiếu căn cứ như hình ảnh, nhân chứng hoặc camera giám sát sẽ khiến việc xử lý dễ bị lạm dụng hoặc thiếu minh bạch.
Đồng tình, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Bà Rịa – Vũng Tàu) đề nghị bổ sung quy định buộc quyết định xử phạt phải được lưu trữ trên hệ thống dữ liệu quốc gia, kèm hình ảnh hoặc bằng chứng cụ thể. Điều này sẽ giúp đảm bảo tính minh bạch và tránh lạm quyền trong quá trình thực thi.
Cũng trong phiên thảo luận, đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP.HCM) đề xuất rằng quyết định xử phạt tại chỗ cần có phần để người bị xử phạt ghi ý kiến, đặc biệt trong trường hợp không đồng ý với nội dung quyết định. Điều này sẽ giúp bảo vệ quyền khiếu nại và quyền tiếp cận công lý của công dân.
Ngoài ra, một số đại biểu như bà Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Dương) lưu ý rằng việc tăng mức phạt cần được xem xét dựa trên thu nhập trung bình của người dân và điều kiện kinh tế từng giai đoạn. Bà cảnh báo nếu mức phạt vượt quá khả năng chi trả, đặc biệt với người lao động thu nhập thấp, có thể dẫn đến phản ứng tiêu cực hoặc thậm chí chống đối. Bà đề xuất trong một số trường hợp, có thể thay thế hình phạt tiền bằng các hình thức khác như cảnh cáo, giáo dục tại cộng đồng hoặc buộc khắc phục hậu quả.
Giải trình trước Quốc hội, Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh nhấn mạnh rằng mặc dù mức phạt được đề xuất tăng, thủ tục xử phạt không lập biên bản vẫn chỉ áp dụng cho những hành vi vi phạm nhỏ và không ảnh hưởng đến bản chất đơn giản của quy trình xử lý. Ông cũng cam kết mọi quyết định xử phạt đều phải có căn cứ rõ ràng, được lập tại chỗ, nêu cụ thể hành vi vi phạm, mức phạt và cơ sở pháp lý áp dụng.
Bộ trưởng Ninh cũng khẳng định rằng người dân và tổ chức vẫn được đảm bảo quyền khiếu nại hoặc khởi kiện đối với các quyết định xử phạt không lập biên bản. Số tiền nộp phạt cũng phải được chuyển về Kho bạc Nhà nước để đảm bảo kiểm soát và đối chiếu theo quy định.
Ông kết luận, việc sửa đổi lần này nhằm cập nhật cho phù hợp với tình hình kinh tế – xã hội hiện nay, so với thời điểm ban hành quy định từ năm 2012. Đồng thời, Bộ Tư pháp và cơ quan soạn thảo sẽ tiếp thu ý kiến từ các đại biểu Quốc hội để hoàn thiện dự thảo, trình Chính phủ và Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, đảm bảo sự công bằng, minh bạch và khả thi trong thực tế thi hành.
