Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà nêu rõ các tình huống “cần thiết” mà chủ tịch tỉnh được phép trực tiếp điều hành công việc cấp xã theo dự luật mới.
Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà – Ảnh: GIA HÂN
Sáng 14/5, tại phiên thảo luận về dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà đã có phần giải trình quan trọng, trong đó nêu rõ về mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và các trường hợp đặc biệt cho phép chủ tịch tỉnh trực tiếp điều hành công việc cấp xã.
Theo bà Trà, việc chuyển từ mô hình 3 cấp sang 2 cấp chính quyền là cuộc cải cách thể chế hành chính toàn diện, mang tính kiến tạo sâu sắc, nhằm giúp địa phương vận hành hiệu quả, linh hoạt, không bị ách tắc vì thiếu thẩm quyền hay năng lực thực thi.
4 yếu tố cốt lõi của dự luật tổ chức mới
Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà khẳng định, dự luật được xây dựng trên cơ sở:
- Xác lập cấu trúc pháp lý rõ ràng cho mô hình chính quyền 2 cấp, đồng thời bám sát Hiến pháp và chủ trương của Đảng.
- Phân định cụ thể thẩm quyền giữa trung ương và địa phương, giữa các cấp trong chính quyền địa phương để tăng tính chủ động, trách nhiệm.
- Minh định quyền hạn từng cấp chính quyền, phù hợp yêu cầu quản trị hiện đại.
- Thiết lập cơ sở pháp lý để tháo gỡ khó khăn khi thực hiện mô hình mới, đồng thời thúc đẩy phân quyền, ủy quyền mạnh mẽ hơn.
Mô hình sắp xếp đơn vị hành chính từ T.Ư xuống cấp tỉnh, cấp xã. ẢNH: VGP
Chủ tịch tỉnh sẽ điều hành cấp xã trong những trường hợp nào?
Bà Trà làm rõ rằng, việc cho phép chủ tịch UBND cấp tỉnh điều hành trực tiếp công việc cấp xã không phải là can thiệp hành chính tùy tiện, mà sẽ áp dụng trong những tình huống cụ thể:
- Khi cấp xã hoặc cơ quan chuyên môn không đủ năng lực thực hiện nhiệm vụ được giao.
- Trong các tình huống khẩn cấp, nhạy cảm, phức tạp vượt quá khả năng giải quyết của cấp xã.
- Khi xuất hiện sự trì trệ, né tránh trách nhiệm từ phía chính quyền cấp xã.
- Khi cần điều phối liên vùng, liên xã để đảm bảo tính thống nhất trong điều hành.
Phát biểu của Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà:
“Nếu không có cơ chế điều hành linh hoạt này, trong thực tiễn phong phú và đa dạng hiện nay, sẽ không thể đảm bảo dòng chảy quản lý liên thông, thông suốt từ trên xuống dưới.”
Bà Trà nhấn mạnh, điều này tương tự như cơ chế trong Luật Tổ chức Chính phủ, cho phép Thủ tướng xử lý tình huống cần thiết ở cấp bộ, ngành.
Rà soát lại toàn bộ hệ thống phân quyền
Để vận hành mô hình chính quyền mới hiệu quả, Bộ Nội vụ đã tiến hành rà soát hệ thống pháp lý hiện hành:
- Có tới 474 nhiệm vụ liên quan trong 104 luật, cùng hàng loạt nghị định, thông tư cần cập nhật.
- 300 nhiệm vụ của chính quyền cấp xã cần được phân định lại, trong đó 90 nhiệm vụ đang được chuyển giao từ cấp huyện xuống cấp xã.
- Dự kiến sẽ có 25 nghị định mới được ban hành ngay sau khi Luật sửa đổi được Quốc hội thông qua, để đảm bảo triển khai thống nhất trên toàn quốc.
Chốt lại nội dung, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà khẳng định:
“Không phân cấp, phân quyền là sai, nhưng phân cấp mà không kiểm soát là buông lỏng. Vì vậy, cần một khuôn khổ pháp lý đủ rộng để chủ động, nhưng cũng đủ rõ để chịu trách nhiệm.”
