Cảnh báo nguy cơ tổn thương gan từ thuốc và thực phẩm bổ sung thông dụng

Nhiều loại thuốc và thực phẩm bổ sung phổ biến có thể gây tổn thương gan nghiêm trọng, thậm chí dẫn đến suy gan hoặc tử vong nếu sử dụng không đúng cách.

Một loạt các nghiên cứu gần đây đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về mối nguy hiểm tiềm ẩn đối với gan từ các loại thuốc kê đơn, không kê đơn và thực phẩm bổ sung thảo dược. Tổn thương gan do thuốc (Drug-Induced Liver Injury – DILI), hay còn gọi là viêm gan nhiễm độc, đang gia tăng đáng kể, đặc biệt tại các quốc gia phương Tây.

Theo Tạp chí Toxicology Reports, gần 20% người sử dụng thuốc theo đơn có thể gặp tình trạng tổn thương gan ở mức độ nào đó. Đây là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến suy gan cấp tính – một tình trạng đe dọa tính mạng, cần được can thiệp y tế khẩn cấp.

Những loại thuốc có nguy cơ gây độc cho gan cao

Một số loại thuốc được sử dụng rộng rãi hàng ngày, dù đã được cơ quan quản lý như FDA kiểm duyệt, vẫn có thể gây tổn thương gan trong một số trường hợp. Các loại thuốc được nhắc đến bao gồm:

• Paracetamol (Acetaminophen): là nguyên nhân phổ biến nhất gây DILI do dễ lạm dụng.
• NSAID: nhóm thuốc chống viêm không steroid như ibuprofen, naproxen.
• Methotrexate: thuốc điều trị viêm khớp, ung thư nhưng độc tính cao với gan.
• Isoniazid: thuốc đặc trị lao, dễ ảnh hưởng gan nếu dùng lâu dài.
• Corticosteroid, tetracycline, halothane và aspirin cũng được liệt kê trong danh sách nguy cơ cao.

Ngoài ra, nimesulide – một loại NSAID – được cho là có độc tính gan mạnh hơn nhiều thuốc trong cùng nhóm.

Thực phẩm chức năng: Không an toàn như tưởng

Không chỉ thuốc, các sản phẩm thảo dược và thực phẩm bổ sung cũng gây ra tỷ lệ đáng kể các ca DILI. Theo nghiên cứu năm 2024 đăng trên JAMA Network Open, số ca tổn thương gan liên quan đến thực phẩm bổ sung đã tăng gần gấp ba lần chỉ trong một thập kỷ.

Một số sản phẩm phổ biến có liên quan đến độc tính gan bao gồm:

• Nghệ (curcumin): có đặc tính chống viêm nhưng có thể gây hại gan nếu dùng liều cao.
• Garcinia cambogia: thường được quảng cáo hỗ trợ giảm cân nhưng chưa có bằng chứng vững chắc về hiệu quả.
• Trà xanh dạng chiết xuất: chứa nồng độ catechin cao, có thể gây độc gan.
• Ashwagandha, gạo men đỏ, rễ cây rễ đen: dù phổ biến, cũng mang nguy cơ không nhỏ.

“Thành phần hoạt tính trong các sản phẩm thảo dược thường không được kiểm soát nghiêm ngặt, dẫn đến người dùng khó biết chính xác liều lượng họ đang tiêu thụ.”
– Tiến sĩ Marc Siegel, chuyên gia y tế của Fox News.

Vì sao gan dễ bị tổn thương?

Gan đóng vai trò trung tâm trong việc chuyển hóa và loại bỏ độc tố từ thuốc và thực phẩm. Nếu quá trình này bị quá tải hoặc suy yếu, gan dễ bị tổn thương. Những người có tiền sử bệnh gan, dinh dưỡng kém, phụ nữ mang thai hoặc đang dùng thuốc tránh thai có nguy cơ cao hơn bình thường.

Các triệu chứng phổ biến của tổn thương gan bao gồm buồn nôn, mệt mỏi, ngứa, vàng da, đau bụng và nước tiểu sẫm màu. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, tổn thương gan có thể diễn tiến âm thầm mà không có triệu chứng rõ rệt.

Giải pháp nào cho người dùng?

Mặc dù các cơ quan như FDA có trách nhiệm giám sát chất lượng thực phẩm chức năng, quy định hiện hành vẫn lỏng lẻo hơn nhiều so với thuốc tân dược. Điều này đặt ra trách nhiệm lớn cho người tiêu dùng trong việc lựa chọn sản phẩm đáng tin cậy.

Các chuyên gia y tế khuyến nghị:

• Không tự ý tăng liều thuốc hoặc sử dụng kéo dài mà không có hướng dẫn của bác sĩ.
• Cẩn trọng khi dùng đồng thời nhiều sản phẩm có thành phần thảo dược.
• Luôn báo cho bác sĩ biết về mọi loại thực phẩm bổ sung bạn đang dùng.
• Thường xuyên kiểm tra chức năng gan nếu đang sử dụng thuốc hoặc thực phẩm bổ sung lâu dài.

Trong bối cảnh sức khỏe cộng đồng ngày càng quan tâm đến việc sử dụng sản phẩm tự nhiên và giảm phụ thuộc vào thuốc, thông tin từ các nghiên cứu khoa học như trên đóng vai trò quan trọng trong việc giúp người tiêu dùng đưa ra quyết định an toàn và phù hợp hơn.