Chứng mất trí nhớ gia tăng do người sống thọ hơn: Nguyên nhân và giải pháp

Nghiên cứu mới tiết lộ tỷ lệ mắc chứng mất trí nhớ cao gấp đôi ước tính cũ, nhưng lý do lại phản ánh thành tựu y tế và xã hội tích cực.

Một nghiên cứu mới công bố trên Nature Medicine đã gây chú ý khi chỉ ra rằng nguy cơ suốt đời mắc chứng mất trí nhớ ở người Mỹ có thể vượt quá 40% – gần gấp đôi so với các ước tính trước đó dao động từ 14% đến 23%. Tuy nhiên, thay vì là tín hiệu báo động tiêu cực, các nhà nghiên cứu cho rằng xu hướng này thực chất phản ánh một thành tựu y tế: ngày càng có nhiều người sống đủ lâu để có nguy cơ mắc căn bệnh này.

Theo tiến sĩ Michael Fang, nhà dịch tễ học tại Trường Y tế Công cộng Bloomberg – Đại học Johns Hopkins và là tác giả chính của nghiên cứu, việc chứng mất trí gia tăng không đơn thuần do yếu tố bệnh lý mới, mà chủ yếu vì nhiều người đã vượt qua các căn bệnh từng gây tử vong sớm như tim mạch hay ung thư, giúp kéo dài tuổi thọ đến độ tuổi mà nguy cơ suy giảm nhận thức trở nên hiện hữu hơn.

“Nếu không có biện pháp can thiệp, các gia đình, người chăm sóc và nền kinh tế sẽ chịu tác động lớn. Nhưng nếu hành động kịp thời, chúng ta có thể làm giảm đáng kể rủi ro này”, – ông Fang chia sẻ.

Một trong những lý do khiến kết quả nghiên cứu lần này có sự khác biệt lớn là thành phần đa dạng trong nhóm tham gia: khoảng 25% là người da đen, so với chỉ 14% trong dân số Mỹ. Theo tiến sĩ Kristine Yaffe từ Đại học California – San Francisco, nhóm người không phải da trắng thường có nguy cơ cao hơn vì ít được tiếp cận với các yếu tố bảo vệ như giáo dục chất lượng, dinh dưỡng lành mạnh và môi trường vận động an toàn.

Tuy nhiên, yếu tố nhân khẩu học không phải là nguyên nhân duy nhất. Hai lý do chủ chốt khác cũng góp phần quan trọng: ngày càng nhiều người sống tới tuổi 80, 90 – thời điểm nguy cơ mắc chứng mất trí tăng đột biến; và tuổi thọ trung bình của người Mỹ đang tăng lên rõ rệt, đặc biệt ở phụ nữ – nhóm có xu hướng mắc bệnh cao hơn do sống lâu hơn nam giới.

Tiến sĩ Josef Coresh – đồng tác giả nghiên cứu và giám đốc Viện Lão hóa Tối ưu tại Đại học New York – cho biết, ước tính hiện tại cho thấy khoảng 4% người Mỹ ở tuổi 75 mắc chứng mất trí nhớ. Tỷ lệ này tăng lên 20% ở tuổi 85 và tiếp tục gia tăng theo từng năm.

Điều đáng mừng là, theo các chuyên gia, việc phòng ngừa chứng mất trí vẫn nằm trong khả năng của mỗi người, bất kể độ tuổi. Những tiến bộ y tế không chỉ giúp tăng tuổi thọ mà còn góp phần trì hoãn sự xuất hiện của các dấu hiệu suy giảm nhận thức.

Trên thực tế, nếu nhìn vào một nhóm ngẫu nhiên người Mỹ ở độ tuổi 70–90 ngày nay, tỷ lệ mắc chứng mất trí nhớ thấp hơn so với thế hệ cách đây nửa thế kỷ. Lý do là sự cải thiện đồng đều trong nhiều lĩnh vực – từ chăm sóc tim mạch cho tới giáo dục toàn diện và các hoạt động kích thích não bộ kéo dài suốt đời.

“Giáo dục thời thơ ấu và duy trì hoạt động trí óc trong suốt cuộc đời là hàng rào bảo vệ hiệu quả chống lại các triệu chứng mất trí. Đây là minh chứng rõ ràng rằng cải thiện chất lượng sống sẽ giúp chúng ta đẩy lùi căn bệnh này”, – bà Yaffe nhấn mạnh.

Vì vậy, thay vì hoang mang trước dự báo gia tăng tỷ lệ mất trí nhớ, các chuyên gia kêu gọi xã hội đầu tư nhiều hơn vào phòng ngừa – từ mở rộng giáo dục, thúc đẩy dinh dưỡng và vận động, đến tăng cường chăm sóc người cao tuổi. Đó không chỉ là một thách thức y tế, mà còn là cơ hội thể hiện trách nhiệm cộng đồng trong việc hỗ trợ thế hệ sống thọ hơn, sống khoẻ hơn.