Các cựu nhân viên OpenAI lo ngại việc chuyển đổi vì lợi nhuận sẽ xóa bỏ sứ mệnh bảo vệ nhân loại khỏi các rủi ro của trí tuệ nhân tạo.
Một nhóm cựu nhân viên của OpenAI đã gửi thư tới Tổng chưởng lý bang California và Delaware, đề nghị ngăn chặn quá trình chuyển đổi công ty từ một tổ chức phi lợi nhuận sang mô hình vì lợi nhuận, với lý do lo ngại về việc công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) có thể mất kiểm soát nếu không còn bị ràng buộc bởi trách nhiệm công ích.
Được hậu thuẫn bởi ba nhà khoa học đoạt giải Nobel cùng nhiều chuyên gia uy tín, nhóm 10 người – trong đó có Page Hedley, cựu cố vấn chính sách và đạo đức tại OpenAI – bày tỏ mối quan ngại sâu sắc về tương lai kiểm soát công nghệ AI khi công ty có thể từ bỏ sứ mệnh bảo vệ nhân loại như cam kết ban đầu.
Mối lo về trách nhiệm xã hội và quyền kiểm soát công nghệ
OpenAI, từng được Elon Musk và Sam Altman sáng lập như một phòng thí nghiệm phi lợi nhuận vào năm 2015 với mục tiêu phát triển trí tuệ nhân tạo tổng quát (AGI) vì lợi ích của nhân loại, hiện đã trở thành một tên tuổi toàn cầu. Với giá trị thị trường ước đạt 300 tỷ USD và hơn 400 triệu người dùng ChatGPT hàng tuần, công ty đang xem xét tái cấu trúc nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh doanh.
Tuy nhiên, theo Hedley, nếu việc chuyển đổi vì lợi nhuận diễn ra, OpenAI có thể bị chi phối bởi động lực tài chính thay vì sứ mệnh đạo đức. “Tôi lo lắng về việc ai sẽ thực sự kiểm soát công nghệ này khi nó đủ mạnh để gây ảnh hưởng sâu rộng đến xã hội,” ông nói.
Cũng theo kỹ sư phần mềm Anish Tondwalkar, người từng làm việc tại OpenAI, điều lệ phi lợi nhuận của công ty hiện nay có điều khoản buộc phải “dừng lại và hỗ trợ” nếu một tổ chức khác chuẩn bị vượt qua họ trong việc phát triển AGI. Việc xoá bỏ điều lệ này sẽ khiến OpenAI không còn nghĩa vụ hành động vì lợi ích cộng đồng.
Phản hồi từ OpenAI và các bên liên quan
Phía OpenAI cho biết bất kỳ thay đổi nào trong cấu trúc tổ chức đều nhằm đảm bảo công nghệ AI mang lại lợi ích cho công chúng rộng rãi. Công ty nhấn mạnh rằng nếu chuyển sang mô hình vì lợi nhuận, họ vẫn sẽ duy trì một nhánh phi lợi nhuận kiểm soát và công ty vì lợi nhuận sẽ là một “tập đoàn vì lợi ích công cộng”, tương tự các đối thủ như Anthropic hay xAI.
Tuy nhiên, nhóm cựu nhân viên không hoàn toàn bị thuyết phục. Trong lá thư gửi Tổng chưởng lý Rob Bonta (California) và Kathy Jennings (Delaware), họ nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì cơ cấu phi lợi nhuận để tránh rơi vào tình trạng chạy theo lợi nhuận mà bỏ qua các rủi ro đạo đức và xã hội.
“Tôi thích sứ mệnh ban đầu của OpenAI là ‘đảm bảo AI phục vụ toàn nhân loại’, chứ không phải làm giàu cho các nhà đầu tư,” – Geoffrey Hinton, nhà khoa học máy tính đoạt giải Nobel, chia sẻ trong tuyên bố công khai.
Một số người trong nhóm ký tên đồng tình với vụ kiện của Elon Musk – người đang cáo buộc OpenAI phản bội sứ mệnh sáng lập. Dù vậy, Page Hedley cho biết nhóm vẫn giữ lập trường độc lập và không liên quan đến các động cơ cạnh tranh thương mại.
Các hành động pháp lý có thể xảy ra
Văn phòng của Tổng chưởng lý Delaware cho biết đang theo dõi các giao dịch nhằm đảm bảo lợi ích công chúng được bảo vệ. Trong khi đó, California chưa xác nhận liệu có tiến hành điều tra hay không.
Đây là lần thứ hai trong tháng, các quan chức công quyền nhận được thư kiến nghị liên quan đến việc bảo vệ tài sản từ thiện và sứ mệnh của OpenAI. Trước đó, một nhóm các nhà lãnh đạo lao động và tổ chức phi lợi nhuận cũng đã gửi đơn tương tự.
Những rủi ro khi công nghệ phát triển vượt kiểm soát
Trong những năm gần đây, Hedley bày tỏ quan ngại rằng OpenAI đang đẩy nhanh việc phát triển và tung ra sản phẩm mới như ChatGPT mà thiếu các biện pháp kiểm nghiệm an toàn đầy đủ, từ đó tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho xã hội.
“OpenAI có thể tạo ra công nghệ có thể giết chết tất cả chúng ta,” – Nisan Stiennon, cựu kỹ sư AI tại OpenAI, cảnh báo thẳng thắn. “Điều đáng giá duy nhất là nó từng bị ràng buộc bởi nghĩa vụ đạo đức của một tổ chức phi lợi nhuận.”
Câu chuyện về OpenAI phản ánh cuộc tranh luận toàn cầu giữa lợi ích thương mại và đạo đức trong lĩnh vực AI, một công nghệ đang định hình tương lai nhân loại với tốc độ chưa từng có. Việc các cơ quan công quyền có can thiệp hay không sẽ là yếu tố then chốt định hình tương lai của công ty này và toàn ngành AI.
