Là máy bay phản lực thương mại đầu tiên trên thế giới, de Havilland Comet từng là niềm tự hào của nước Anh và là biểu tượng cho tương lai. Nhưng chuỗi thảm kịch kinh hoàng đã biến giấc mơ thành bài học xương máu, đặt nền móng cho các tiêu chuẩn an toàn bay mà chúng ta coi là hiển nhiên ngày nay.
Vào ngày 2 tháng 5 năm 1952, thế giới đã bước sang một trang sử mới. Chiếc de Havilland Comet của hãng hàng không BOAC (Anh) cất cánh từ London, chính thức khởi đầu kỷ nguyên du hành bằng máy bay phản lực thương mại. Với cabin điều áp sang trọng, tốc độ vượt trội và hành trình êm ái trên các tầng mây, Comet không chỉ là một chiếc máy bay, nó là một cuộc cách mạng, hứa hẹn rút ngắn mọi khoảng cách.
Thế nhưng, chỉ trong vòng một năm, ánh hào quang của kẻ tiên phong đã bị phủ bóng đen bởi những thảm kịch không lời giải đáp. Những chiếc Comet bắt đầu rơi từ trên trời, tan thành từng mảnh giữa không trung mà không có bất kỳ cảnh báo nào.
Bí ẩn từ những mảnh vỡ
Đỉnh điểm của cuộc khủng hoảng là vụ tai nạn của Chuyến bay 781 của BOAC vào ngày 10 tháng 1 năm 1954. Chiếc Comet G-ALYP (“Yoke Peter”) đã nổ tung trên bầu trời Địa Trung Hải chỉ 20 phút sau khi cất cánh từ Rome, khiến toàn bộ 35 người thiệt mạng. Ban đầu, các giả thuyết như đánh bom hay thời tiết xấu được đưa ra, nhưng không có bằng chứng nào thuyết phục.
Sau một thảm kịch tương tự nữa chỉ vài tháng sau đó, Thủ tướng Anh Winston Churchill đã ra một mệnh lệnh lịch sử: tìm ra sự thật bằng mọi giá. Một cuộc điều tra và trục vớt quy mô chưa từng có đã được tiến hành. Từng mảnh vỡ của “Yoke Peter” được tỉ mỉ vớt lên từ đáy biển và lắp ráp lại trong một nhà chứa máy bay khổng lồ.
Lời thú tội từ một khung cửa sổ
Cuộc điều tra đã đi đến một phát hiện chấn động, làm thay đổi vĩnh viễn ngành hàng không. Thủ phạm không phải là một quả bom hay sai lầm của phi công, mà là một kẻ thù vô hình mang tên “mỏi kim loại”.
Để mô phỏng điều kiện bay, các nhà điều tra đã nhấn chìm một thân máy bay Comet khác vào một bể nước khổng lồ và liên tục bơm nước vào-ra để tạo ra các chu kỳ tăng giảm áp suất. Sau hàng ngàn chu kỳ, tương đương với số giờ bay của những chiếc máy bay gặp nạn, thân máy bay đã vỡ toạc. Vết nứt chí mạng bắt nguồn từ một góc của khung cửa sổ hình vuông.
Thiết kế cửa sổ vuông, một chi tiết tưởng chừng như vô hại, lại chính là điểm yếu chết người. Áp suất chênh lệch giữa bên trong và bên ngoài cabin ở độ cao lớn đã tạo ra một ứng suất cực độ tập trung vào các góc nhọn này. Qua mỗi chuyến bay, các vết nứt vi mô hình thành và lan rộng, cho đến khi cấu trúc kim loại không thể chịu đựng được nữa và vỡ tung.
Di sản sinh ra từ tro tàn
Thảm kịch của de Havilland Comet là một thất bại thương mại cay đắng cho ngành hàng không Anh, mở đường cho các đối thủ như Boeing 707 và Douglas DC-8 chiếm lĩnh thị trường. Tuy nhiên, di sản mà nó để lại còn quý giá hơn mọi thành công thương mại.
Từ những sai lầm của Comet, toàn bộ ngành công nghiệp đã học được những bài học vô giá. Cửa sổ máy bay từ đó về sau đều được thiết kế hình bầu dục hoặc bo tròn ở các góc để phân tán áp lực đều hơn. Các quy trình thử nghiệm áp suất và kiểm tra “mỏi kim loại” trở thành tiêu chuẩn bắt buộc đối với mọi máy bay mới.
Ngày nay, khi ngồi trên một chiếc máy bay hiện đại, nhìn qua khung cửa sổ hình bầu dục và tận hưởng một chuyến bay an toàn, chúng ta đang thừa hưởng di sản được viết nên từ bi kịch của de Havilland Comet – kẻ tiên phong xấu số đã hy sinh để mở ra một kỷ nguyên hàng không an toàn hơn cho toàn nhân loại.
