Đề xuất công nhận Crimea thuộc Nga của Trump bị chỉ trích là vi phạm luật quốc tế và đe dọa trật tự toàn cầu.
Đề xuất gây tranh cãi của Trump về Crimea
Tổng thống Mỹ Donald Trump đề xuất Ukraine nên công nhận Crimea thuộc quyền kiểm soát của Nga. Động thái này lập tức gây lo ngại sâu rộng về nguy cơ phá vỡ luật pháp và trật tự quốc tế tồn tại hàng thập kỷ.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky bác bỏ đề xuất, nhấn mạnh: “Điều đó trái với hiến pháp của chúng tôi.”
Tính hợp pháp của đề xuất Trump
Theo các chuyên gia luật quốc tế, việc công nhận Crimea thuộc Nga sẽ vi phạm nguyên tắc cấm sử dụng vũ lực để chiếm lãnh thổ. Giáo sư Sergey Vasiliev (Đại học Mở Hà Lan) khẳng định: “Hành động này hoàn toàn vô hiệu lực theo luật quốc tế.”
Ngoài ra, đề xuất còn vi phạm Bản ghi nhớ Budapest năm 1994, trong đó Mỹ cam kết bảo vệ chủ quyền Ukraine để đổi lấy việc Kyiv từ bỏ vũ khí hạt nhân.
Ngay cả trong nhiệm kỳ đầu tiên, chính quyền Trump từng khẳng định lập trường không công nhận Crimea thuộc Nga, với tuyên bố mạnh mẽ từ Ngoại trưởng Mike Pompeo năm 2018.
Hệ quả nghiêm trọng đối với quan hệ quốc tế
Giáo sư Carla Ferstman (Đại học Essex) cảnh báo: “Động thái này có thể tạo rạn nứt lớn giữa Mỹ và châu Âu, làm suy yếu NATO.”
Ngay cả khi Ukraine thay đổi hiến pháp và nhượng bộ, việc ký thỏa thuận dưới áp lực vẫn bị coi là vô hiệu theo luật quốc tế.
Ferstman cho rằng nếu lập trường công nhận Crimea được Mỹ duy trì lâu dài, vai trò của Mỹ trong liên minh hỗ trợ Ukraine sẽ bị xói mòn.
Crimea – mảnh đất mang ý nghĩa chiến lược và biểu tượng
Crimea là phần lãnh thổ của Ukraine từ khi nước này độc lập khỏi Liên Xô năm 1991. Bán đảo có vị trí chiến lược và ý nghĩa tình cảm sâu sắc với người dân Ukraine.
Trước năm 2014, Crimea là điểm du lịch nổi tiếng, nơi sinh sống của 2,5 triệu dân.
Cách Nga sáp nhập Crimea
Khủng hoảng Crimea nổ ra sau cuộc biểu tình Maidan năm 2014 lật đổ tổng thống thân Nga Viktor Yanukovych. Nga bí mật đưa quân đội không phù hiệu – được gọi là “những người đàn ông xanh nhỏ” – kiểm soát bán đảo.
Sau đó, một cuộc trưng cầu dân ý bị phương Tây lên án là giả mạo được tổ chức. Chỉ vài tuần sau, Tổng thống Putin thừa nhận đã sử dụng quân đội Nga trong chiến dịch sáp nhập.
Ukraine có chống lại việc sáp nhập?
Trump từng đặt câu hỏi tại sao Ukraine không chiến đấu bảo vệ Crimea năm 2014. Tuy nhiên, giới chuyên gia lưu ý rằng chiến dịch của Nga diễn ra chớp nhoáng, có sự chuẩn bị kỹ lưỡng khiến Ukraine bị động hoàn toàn.
Khi đó, lực lượng vũ trang Ukraine quá yếu để đối phó với sức mạnh quân sự vượt trội của Nga.
Nguồn gốc lịch sử của Crimea
Crimea chỉ thuộc Nga trong khoảng 170 năm kể từ khi Catherine Đại đế sáp nhập vào năm 1783 đến năm 1954. Sau đó, Crimea được chuyển cho Ukraine thời Liên Xô.
Trong suốt hàng ngàn năm lịch sử, bán đảo này từng thuộc Hy Lạp, La Mã, Byzantine, Ottoman và là quê hương người Tatar Crimea – những người bản địa thực sự.
Thực trạng Crimea sau khi bị Nga kiểm soát
Từ năm 2014, Nga bị cáo buộc áp đặt một chế độ đàn áp tại Crimea. Theo Liên hợp quốc, nhiều vụ bắt giữ tùy tiện, tra tấn và áp bức đã diễn ra.
Chính quyền Moscow cũng nỗ lực “Nga hóa” Crimea. Theo ước tính, khoảng 500.000 đến 800.000 người Nga đã chuyển tới định cư lâu dài kể từ khi cây cầu Kerch nối Crimea với Nga được khánh thành.
Kết luận
Nếu đề xuất của Trump trở thành hiện thực, không chỉ xâm phạm luật pháp quốc tế, mà còn đẩy Mỹ ra xa đồng minh, làm suy yếu NATO, và phá vỡ nền tảng trật tự toàn cầu đã duy trì suốt nhiều thập kỷ.
