Số người dùng dịch vụ ‘mua ngay, trả sau’ để chi tiêu cho thực phẩm tăng gần gấp đôi, phản ánh áp lực tài chính ngày càng lớn từ chi phí sinh hoạt tăng cao.
Người tiêu dùng Mỹ ngày càng phụ thuộc vào dịch vụ ‘mua ngay, trả sau’ để mua thực phẩm
Giữa bối cảnh chi phí thực phẩm và sinh hoạt leo thang, ngày càng nhiều người tiêu dùng tại Mỹ đang chuyển sang sử dụng các dịch vụ tài chính “mua ngay, trả sau” (Buy Now, Pay Later – BNPL) để trang trải những nhu cầu thiết yếu như thực phẩm. Dữ liệu từ LendingTree công bố tháng 4/2025 cho thấy 25% người dùng BNPL đã dùng hình thức này để mua hàng tạp hóa, tăng mạnh từ mức 14% chỉ một năm trước.
Các nền tảng như Klarna, Afterpay, Affirm hay PayPal – vốn trước đây chủ yếu phục vụ các giao dịch lớn như thiết bị điện tử, thời trang hoặc đồ nội thất – nay đang chứng kiến sự chuyển dịch đáng chú ý sang lĩnh vực tiêu dùng thiết yếu. Theo các chuyên gia, xu hướng này cho thấy sức khỏe tài chính của người tiêu dùng đang bị phân hóa rõ rệt, đặc biệt là ở các hộ gia đình có thu nhập thấp.
“Dòng tiền ngắn hạn đang được ưu tiên hơn sự ổn định tài chính dài hạn – điều này phản ánh mức độ căng thẳng tài chính sâu sắc và có thể gây ra hiệu ứng domino về sau,” – Arun Sundaram, Phó chủ tịch CFRA Research nhận định.
Tăng trưởng nhanh, nhưng đi kèm rủi ro lớn
Trong khi BNPL giúp nhiều người tạm thời “giãn” ngân sách chi tiêu, các chuyên gia cảnh báo đây cũng là con dao hai lưỡi. Nhiều người tiêu dùng đang cùng lúc sử dụng nhiều khoản vay ngắn hạn, dẫn đến tình trạng trễ hạn và mất khả năng chi trả.
Theo báo cáo của LendingTree, hơn 40% người dùng BNPL thừa nhận đã chậm thanh toán ít nhất một lần trong năm qua – tăng so với mức 34% của năm trước. Tình trạng này đặt ra câu hỏi về mức độ bền vững của hình thức tài chính tưởng chừng “linh hoạt” này.
Matt Schulz, chuyên gia tài chính tại LendingTree, cho rằng việc ngày càng nhiều người phải nhờ đến BNPL để mua thực phẩm cho thấy họ đang chật vật tìm cách duy trì mức sống cơ bản trong một nền kinh tế đầy bất ổn. Schulz cũng cảnh báo người tiêu dùng nên chuẩn bị trước cho các kịch bản giá cả tăng cao, nhất là khi một số mặt hàng nhập khẩu như trái cây, cà phê, hải sản… có thể tiếp tục bị ảnh hưởng bởi các yếu tố như chiến tranh thương mại hoặc biến động thị trường toàn cầu.
Áp lực từ chi phí thực phẩm tăng cao kéo dài nhiều năm
Từ năm 2020 đến 2024, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) dành cho thực phẩm đã tăng đến 23,6% – cao hơn mức tăng trung bình của CPI toàn phần (21,2%) cùng kỳ. Theo Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), cú sốc này bắt nguồn từ hàng loạt yếu tố cộng hưởng: đứt gãy chuỗi cung ứng hậu COVID-19, dịch cúm gia cầm độc lực cao, và cuộc xung đột Nga – Ukraine khiến chi phí năng lượng và vận chuyển tăng vọt.
Dù áp lực lạm phát có phần giảm nhẹ trong năm 2023–2024, giới chuyên gia cảnh báo bất kỳ xung đột thương mại mới nào – ví dụ như chính sách thương mại của Tổng thống Donald Trump – đều có thể thổi bùng lại làn sóng tăng giá, đẩy người tiêu dùng vào tình trạng khó khăn hơn.
“Cần hy sinh một chút để chuẩn bị cho kịch bản xấu hơn là sống trong ảo tưởng rồi rơi vào khủng hoảng khi giá tăng đột biến,” Schulz nói.
Cần khuyến khích tài chính cá nhân và giám sát dịch vụ BNPL
Trước thực tế này, các chuyên gia kêu gọi tăng cường giáo dục tài chính cá nhân, đặc biệt với các đối tượng thu nhập thấp – nhóm dễ tổn thương nhất trước vòng xoáy nợ tiêu dùng. Đồng thời, các cơ quan quản lý cũng cần giám sát chặt chẽ hơn hoạt động của các công ty cung cấp BNPL, đảm bảo tính minh bạch và khả năng chi trả của người dùng trước khi phê duyệt khoản vay.
Trong khi BNPL có thể là giải pháp ngắn hạn giúp người tiêu dùng vượt qua khó khăn tạm thời, phụ thuộc quá nhiều vào hình thức này có thể khiến họ rơi vào vòng xoáy nợ không lối thoát – điều mà các nền kinh tế phát triển đang phải đối mặt trong kỷ nguyên hậu đại dịch.
