Ai Cập – đồng minh truyền thống của Mỹ – đang cân nhắc mua tiêm kích J-35 của Trung Quốc, động thái có thể làm thay đổi cán cân vũ khí khu vực.
Ai Cập – quốc gia vốn được xem là đồng minh lâu năm của Hoa Kỳ tại Trung Đông – đang gây chú ý khi có khả năng trở thành khách hàng nước ngoài đầu tiên bày tỏ sự quan tâm đến máy bay chiến đấu tàng hình J-35 do Trung Quốc phát triển. Thông tin này đã làm dấy lên những tranh luận trong giới phân tích quân sự về một sự dịch chuyển chiến lược đáng kể trong chính sách quốc phòng của Cairo.
Theo một số nguồn tin từ các tổ chức phân tích quốc phòng và truyền thông khu vực, Tư lệnh Không quân Ai Cập – Trung tướng Mahmoud Abdel Gawad – được cho là đã bày tỏ mối quan tâm đặc biệt tới dòng tiêm kích thế hệ thứ năm J-35 của Trung Quốc. Dù chưa có xác nhận chính thức từ phía Ai Cập hay Bắc Kinh, sự kiện này vẫn đang thu hút sự theo dõi sát sao của các bên liên quan.
“Đây có thể là động thái nhằm gia tăng đòn bẩy với Hoa Kỳ, buộc Washington phải linh hoạt hơn trong các yêu cầu hiện đại hóa phi đội tiêm kích cũ kỹ của Ai Cập”, Thiếu tướng đã nghỉ hưu Sayed Ghoneim – Chủ tịch Viện An ninh và Quốc phòng Toàn cầu (IGSDA) – nhận định.
Ai Cập gây sức ép với Mỹ thông qua Bắc Kinh?
Trong bối cảnh mối quan hệ quốc phòng giữa Mỹ và Ai Cập có dấu hiệu căng thẳng, nhất là sau lập trường của Washington về chiến sự ở Gaza, việc Cairo chuyển hướng quan tâm sang Trung Quốc được cho là bước đi có tính toán. Nỗ lực nâng cấp phi đội F-16 của Ai Cập đang bị đình trệ bởi các rào cản kỹ thuật và tài chính, cũng như các điều kiện ràng buộc từ phía Mỹ.
Các nhà quan sát cho rằng, nếu Ai Cập thực sự mua J-35, điều này có thể ảnh hưởng đến thị phần vũ khí của Mỹ tại khu vực – vốn lâu nay giữ vai trò thống trị. Điều này từng được thể hiện khi Cairo quyết định mua chiến đấu cơ Rafale của Pháp và mở rộng danh mục mua sắm từ nhiều quốc gia như Đức, Hàn Quốc, và thậm chí cả Nga.
Trước đó, trong một sự kiện đánh dấu 45 năm hợp tác quân sự Ai Cập – Trung Quốc, Tướng Ghoneim đã trực tiếp khảo sát mô hình J-35, cho thấy sự nghiêm túc của phía Ai Cập trong việc đánh giá các lựa chọn thay thế cho vũ khí phương Tây.
Cơ hội và thách thức cho Bắc Kinh
J-35 là tiêm kích tàng hình do tập đoàn Shenyang của Trung Quốc phát triển, được cho là lấy cảm hứng từ F-35 của Mỹ. Dù mới chỉ xuất hiện lần đầu tại Triển lãm Hàng không Chu Hải năm 2024, J-35 đã nhanh chóng thu hút sự chú ý như một lựa chọn tiềm năng cho thị trường xuất khẩu, nhắm đến các nước không thể tiếp cận công nghệ phương Tây.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia đặt câu hỏi liệu Trung Quốc có sẵn sàng xuất khẩu loại tiêm kích tối tân này cho một quốc gia có quan hệ sâu rộng với NATO như Ai Cập hay không? Điều này có thể đem lại đột phá cho Bắc Kinh trong việc mở rộng ảnh hưởng quân sự tại Trung Đông, nhưng cũng đi kèm rủi ro rò rỉ công nghệ và phản ứng từ các cường quốc phương Tây.
“Nếu thương vụ thành hiện thực, đây sẽ là tiền lệ quan trọng, cho thấy Bắc Kinh có thể thâm nhập vào thị trường từng bị phương Tây thống trị. Nhưng đi kèm với đó là bài toán chính trị và an ninh cực kỳ phức tạp,” theo Army Recognition Group.
Giao thoa lợi ích trong bối cảnh biến động
Thủ tướng Ai Cập mới đây đã tiết lộ về chuyến thăm sắp tới của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình – sự kiện được kỳ vọng là bước ngoặt trong hợp tác song phương giữa hai nước trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với nhiều bất ổn địa – chính trị. Dù thời gian cụ thể chưa được công bố, chuyến thăm có thể bao gồm các thỏa thuận quân sự – trong đó không loại trừ khả năng bàn thảo về J-35.
Tương lai của thương vụ này vẫn còn bỏ ngỏ, nhưng nếu được hiện thực hóa, nó có thể đánh dấu một thay đổi đáng kể trong cấu trúc an ninh khu vực, đồng thời mở ra một giai đoạn cạnh tranh chiến lược mới giữa Mỹ và Trung Quốc tại Trung Đông.
