Đức Đạt Lai Lạt Ma khẳng định quyền lựa chọn người kế vị sau khi qua đời, cảnh báo cộng đồng quốc tế không công nhận ứng viên do Trung Quốc chỉ định.
Gần tuổi 90, Đức Đạt Lai Lạt Ma – biểu tượng sống của cuộc đấu tranh đòi quyền tự trị cho Tây Tạng – đã chính thức tuyên bố về việc sẽ có hậu thân sau khi ông qua đời. Trong một thông điệp gửi đến các lãnh đạo tôn giáo tại Dharamshala (Ấn Độ), ông khẳng định chính văn phòng của ông sẽ là cơ quan duy nhất có thẩm quyền xác định người kế vị.
Tuyên bố này không chỉ có ý nghĩa tôn giáo mà còn mang hàm ý chính trị sâu sắc. Việc chọn hậu thân của Đức Đạt Lai Lạt Ma – người được coi là hiện thân sống của Bồ Tát Từ Bi – từ lâu đã là trung tâm của xung đột giữa giới Phật giáo Tây Tạng và chính quyền Bắc Kinh. Trong khi Đức Đạt Lai Lạt Ma nhấn mạnh hậu thân sẽ được sinh ra tại “thế giới tự do”, Trung Quốc lại khẳng định họ có toàn quyền quyết định việc tái sinh các vị Lạt Ma, bao gồm cả Đạt Lai Lạt Ma.
“Trung Quốc – một chính quyền vô thần – không thể can dự vào truyền thống tái sinh của Tây Tạng. Nếu họ thực sự muốn công nhận tái sinh, họ nên bắt đầu với Mao Trạch Đông hoặc Đặng Tiểu Bình,” Đức Đạt Lai Lạt Ma viết trong hồi ký “Tiếng nói cho những người không tiếng nói”.
Tình huống có thể dẫn đến sự xuất hiện của hai Đạt Lai Lạt Ma: một được lựa chọn bởi cộng đồng Phật giáo Tây Tạng toàn cầu, một do Bắc Kinh áp đặt. Đây sẽ là phép thử lớn cho lòng trung thành và đức tin của hàng triệu tín đồ.
Quá trình tìm kiếm hậu thân truyền thống thường kéo dài nhiều năm, bao gồm các phương pháp huyền bí như bói toán, mộng thị và xác nhận di vật của kiếp trước. Nếu ứng viên là trẻ nhỏ, việc đào tạo có thể mất đến hai thập kỷ – khoảng trống mà Trung Quốc có thể tận dụng để thúc đẩy ứng viên của mình.
Từ năm 1995, Bắc Kinh đã từng phá vỡ truyền thống bằng cách chỉ định vị Ban Thiền Lạt Ma – người có vai trò quan trọng trong việc xác nhận Đạt Lai Lạt Ma – gây ra làn sóng phẫn nộ trong cộng đồng Phật tử Tây Tạng. Ứng viên được Đức Đạt Lai Lạt Ma chọn đã biến mất không dấu vết, trong khi người do Trung Quốc bổ nhiệm bị xem là bù nhìn chính trị.
Trong bối cảnh chính quyền ông Tập Cận Bình ngày càng siết chặt kiểm soát tôn giáo và đồng hóa văn hóa thiểu số, vấn đề hậu thân của Đức Đạt Lai Lạt Ma trở thành biểu tượng cho cuộc chiến giữ gìn bản sắc Tây Tạng.
“Dù hình ảnh ông bị cấm đoán, mỗi người Tây Tạng đều giữ Đức Đạt Lai Lạt Ma trong tim mình. Ông là điểm tựa tinh thần và tâm linh của chúng tôi,” Thupten Jinpa – phiên dịch lâu năm của ngài – chia sẻ.
Đức Đạt Lai Lạt Ma đã từ bỏ quyền lực chính trị năm 2011 để chuyển giao cho chính phủ lưu vong được bầu cử dân chủ tại Dharamshala. Đây là bước đi chuẩn bị cho tương lai Tây Tạng không còn ông dẫn dắt, nhằm tạo nền tảng vững chắc về thể chế và năng lực tự quyết cho thế hệ kế tiếp.
Dù ảnh hưởng quốc tế của ngài có phần suy giảm trong thập niên gần đây, đặc biệt khi không còn gặp tổng thống Mỹ kể từ năm 2016, nhưng tinh thần Tây Tạng mà ngài truyền cảm hứng vẫn tiếp tục sống mãnh liệt trong và ngoài nước.
Nếu cộng đồng Phật giáo Tây Tạng giữ được sự đoàn kết và kiên định, người kế vị do Đức Đạt Lai Lạt Ma lựa chọn sẽ tiếp tục là biểu tượng toàn cầu cho niềm tin, tự do và bản sắc dân tộc.
