Rác thải tích tụ trong các hang động karst gần Công viên Trương Gia Giới đã gây chấn động dư luận Trung Quốc, thúc đẩy chiến dịch dọn dẹp quy mô lớn sau video lan truyền.
Vào tháng 5 và đầu tháng 6 năm nay, khi du khách đổ về Công viên rừng quốc gia Trương Gia Giới ở tỉnh Hồ Nam – nổi tiếng với các cột đá truyền cảm hứng cho bộ phim “Avatar” – thì chỉ vài chục dặm cách đó, một thực trạng gây sốc đã bị phơi bày: hàng loạt hang động cổ bị ô nhiễm nặng bởi rác thải sinh hoạt và chất thải động vật.
Sự thật bị phát hiện sau khi nhà thám hiểm “Xiaofugege” chia sẻ video trên mạng xã hội Douyin, ghi lại cảnh tượng rác nhựa, lon kim loại, thậm chí cả thùng hóa chất chất đống trong các hang động ở huyện Cili – nơi nằm trong vùng quản lý của Trương Gia Giới. Đáng chú ý, có đoạn video cho thấy đống rác cao đến “bảy đến tám tầng nhà”, phủ kín mặt hang động.
Ngay lập tức, đoạn video thu hút sự chú ý trên toàn quốc, khiến chính quyền địa phương và truyền thông nhà nước vào cuộc. Các quan chức cho biết đến ngày 9/6, họ đã thu gom được 51 tấn rác từ hai hang động ô nhiễm nặng nhất. Hầu hết rác thải được xác định là tồn tại từ năm 2010–2015, thời điểm chính quyền cấm đốt rác nhưng chưa có phương án xử lý thay thế, dẫn đến việc đổ rác vào hang động trở thành thói quen.
Người dân địa phương thừa nhận rằng việc vứt rác vào các hang động karst từng diễn ra phổ biến và có tổ chức. Một số làng thậm chí còn dùng xe tải thu gom rác thải và trực tiếp đổ vào hang.
Tình trạng càng nghiêm trọng khi nhiều hang động chứa cả chất thải chăn nuôi, đặc biệt tại huyện Cili – nơi nuôi tới 700.000 con lợn mỗi năm. Chính quyền đã mở điều tra đối với 12 trang trại nghi xả thải trái phép.
Phản ứng trên mạng xã hội Trung Quốc cực kỳ gay gắt, với hàng nghìn bình luận yêu cầu truy cứu trách nhiệm cá nhân và tổ chức liên quan. Nhiều người lo ngại rằng thiệt hại môi trường này có thể kéo dài hàng thế kỷ trước khi phục hồi.
Các chuyên gia địa chất cảnh báo rằng khi chất ô nhiễm thấm vào tầng nước karst, chúng có thể nhanh chóng lan rộng, gây hại nghiêm trọng cho nguồn nước và hệ sinh thái ngầm. Trong 206 hang động karst được kiểm tra, hai phần ba bị ô nhiễm ở nhiều mức độ.
Chiến dịch dọn dẹp phải tạm ngưng trong một thời gian ngắn vào đầu tháng 6 do phát hiện khí độc trong hang. Mặc dù vậy, lượng khách đến Trương Gia Giới vẫn tiếp tục tăng, với gần 400.000 lượt du khách chỉ trong kỳ nghỉ từ 31/5–2/6, tăng 10% so với cùng kỳ năm ngoái.
Trương Gia Giới không chỉ nổi tiếng với cảnh quan “Núi Avatar Hallelujah”, mà còn sở hữu những công trình du lịch ấn tượng như thang máy Bailong cao 1.070 feet, cầu kính Grand Canyon và thang treo Tianti dài 551 feet ở độ cao 5.000 feet. Tuy nhiên, vụ việc lần này gióng lên hồi chuông cảnh báo về tác động lâu dài của hoạt động du lịch và sinh hoạt thiếu kiểm soát đến di sản thiên nhiên quý giá.
“Khi chất ô nhiễm ngấm vào tầng chứa nước karst, hậu quả là suy giảm chất lượng nước và tổn hại hệ sinh thái dưới nước”, chuyên gia địa chất Shuai Huan chia sẻ với CCTV.
Sự việc tại Trương Gia Giới cũng gợi nhắc đến các vụ ô nhiễm hang động karst tương tự tại tỉnh Quý Châu năm ngoái, cho thấy vấn đề xử lý rác thải tại các khu vực nông thôn và du lịch Trung Quốc vẫn là bài toán chưa có lời giải toàn diện.