Mỹ và Ukraine ký thỏa thuận kinh tế chiến lược về khoáng sản đất hiếm, thành lập quỹ đầu tư song phương nhằm phát triển và tái thiết Ukraine.
Thỏa thuận chiến lược giữa Mỹ và Ukraine sau nhiều tháng căng thẳng
Hoa Kỳ và Ukraine vừa ký kết một thỏa thuận hợp tác kinh tế quan trọng, cho phép Washington tiếp cận các khoáng sản đất hiếm của Kyiv để đổi lấy việc thành lập một quỹ đầu tư chung tại Ukraine. Thỏa thuận được hoàn tất sau nhiều tháng đàm phán khó khăn kể từ khi Tổng thống Donald Trump trở lại Nhà Trắng vào tháng 1/2025.
Phát biểu với NewsNation, ông Trump cho biết ông đã gặp Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky bên lề lễ tang Giáo hoàng Francis và khuyến khích ký kết vì “Nga lớn hơn và mạnh hơn nhiều”. Tổng thống Mỹ khẳng định đây là cách để “bảo vệ khoản đầu tư” của Washington vào Ukraine.
Cam kết hỗ trợ tái thiết Ukraine và phát đi thông điệp mạnh mẽ tới Nga
Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent xác nhận thông tin ký kết và nhấn mạnh thỏa thuận là minh chứng cho cam kết của chính quyền Trump trong việc hỗ trợ hòa bình lâu dài, bảo vệ chủ quyền Ukraine. Ông nói rõ rằng “không một quốc gia hay cá nhân nào tài trợ cho cỗ máy chiến tranh của Nga sẽ được hưởng lợi từ quá trình tái thiết Ukraine”.
Thay mặt Ukraine, Bộ trưởng Kinh tế Yulia Svyrydenko đã ký thỏa thuận tại Washington. Bà khẳng định trên mạng xã hội X rằng quyền kiểm soát tài nguyên vẫn thuộc về Ukraine và việc khai thác phải do chính quyền Kyiv quyết định.
Nội dung chính của thỏa thuận và cơ chế đầu tư mới
Thỏa thuận bao gồm việc thành lập quỹ hợp tác đầu tư song phương tại Ukraine. Theo Thủ tướng Ukraine Denys Shmyhal, cả hai quốc gia sẽ đóng góp bình đẳng vào quỹ này, đồng thời nắm quyền quản lý chia đều. Mỹ cũng có thể tính khoản viện trợ quân sự mới như một phần đóng góp vào quỹ.
Shmyhal gọi đây là “một thỏa thuận chiến lược bình đẳng, đôi bên cùng có lợi”, tập trung vào quá trình phát triển và phục hồi Ukraine trong bối cảnh hậu xung đột.
Những tranh cãi và bế tắc trước khi ký kết
Trước đó, quá trình đàm phán nhiều lần bị đình trệ do bất đồng về điều khoản an ninh. Ông Trump từng từ chối cung cấp đảm bảo trước khi Ukraine ký, khiến Tổng thống Zelensky từng cáo buộc bản dự thảo yêu cầu ông “bán đất nước mình”.
Sau cuộc họp gây tranh cãi tại Nhà Trắng hồi tháng 2, viện trợ Mỹ cho Ukraine bị tạm dừng, gây lo ngại cho các đồng minh châu Âu. Việc thỏa thuận được ký kết được xem là dấu hiệu nối lại hợp tác, đồng thời đặt nền móng cho những cơ chế đầu tư lâu dài hơn.
Nguồn khoáng sản phong phú và lợi ích chiến lược
Ukraine sở hữu trữ lượng lớn khoáng sản đất hiếm – trong đó có 22 trong số 50 loại vật liệu được Mỹ xếp vào nhóm quan trọng. Những khoáng sản này đóng vai trò then chốt trong sản xuất thiết bị điện tử, công nghệ xanh và vũ khí hiện đại.
Khi hoạt động khai khoáng toàn cầu bị Trung Quốc chi phối, Mỹ và phương Tây đã đẩy mạnh tìm kiếm nguồn cung thay thế. Ukraine trở thành một trong những điểm đến chiến lược, bên cạnh thỏa thuận tương tự mà nước này từng ký với Liên minh châu Âu năm 2021.
Một biên bản ghi nhớ từ thời chính quyền Biden cũng từng khẳng định Mỹ sẽ tạo điều kiện đầu tư cho các công ty trong lĩnh vực khai khoáng tại Ukraine, đổi lại Kyiv cần tạo môi trường pháp lý thuận lợi và minh bạch.
