Iran phải quyết định trước tháng 8 về việc ký kết thỏa thuận hạt nhân toàn diện, nếu không sẽ đối mặt với việc tái áp đặt các lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc.
Chính quyền Iran đang đứng trước áp lực ngày càng gia tăng khi Ngoại trưởng Hoa Kỳ Marco Rubio cùng các đối tác châu Âu chính thức đưa ra hạn chót cuối tháng 8 để Tehran chấp nhận thỏa thuận hạt nhân mới. Nếu Iran không đồng ý, cơ chế “phục hồi” sẽ tự động kích hoạt, đưa toàn bộ lệnh trừng phạt từng được dỡ bỏ theo thỏa thuận hạt nhân năm 2015 trở lại có hiệu lực.
Đây là động thái đánh dấu bước ngoặt đáng kể trong nỗ lực kiềm chế tham vọng hạt nhân của Iran, vốn đã kéo dài nhiều năm và liên quan tới các cường quốc lớn như Mỹ, Pháp, Đức và Vương quốc Anh. Theo nguồn tin từ cuộc họp kín giữa các quan chức ngoại giao hôm 16/7, hạn chót này mang tính quyết định và không thể trì hoãn.
Phản ứng trước yêu cầu trên, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Iran, ông Esmaeil Baghaei, cảnh báo rằng bất kỳ hành động trừng phạt mới nào từ phía Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc sẽ nhận lại “phản ứng thích hợp và tương xứng” từ Tehran. Dù vậy, Iran chưa nêu rõ cụ thể hành động trả đũa có thể là gì, tạo nên mối lo ngại về khả năng leo thang căng thẳng trong khu vực.
Các tổ chức chống phổ biến vũ khí hạt nhân như United Against Nuclear Iran (UANI) đã lên tiếng ủng hộ mạnh mẽ lập trường cứng rắn này. Chủ tịch UANI, cựu Thống đốc Florida Jeb Bush và Đại sứ Mark D. Wallace cùng nhấn mạnh rằng chính quyền Trump trước đây đã từng hành động quân sự sau thời hạn 60 ngày nếu Iran không tuân thủ, và khuyến nghị Tehran nên nghiêm túc với thời hạn tháng 8 lần này.
Bối cảnh chính trị quốc tế đang không thuận lợi cho Iran. Sau các cuộc tấn công bị nghi do Mỹ và Israel thực hiện nhằm vào các cơ sở hạt nhân của Iran vào tháng 6 vừa qua, áp lực ngoại giao và quân sự đang gia tăng. Điều này buộc Tehran phải cân nhắc lại toàn bộ chiến lược đối ngoại và chương trình hạt nhân đầy tham vọng của mình.
Thêm vào đó, quan hệ Mỹ – Iran vẫn trong tình trạng đóng băng, khi Tehran tiếp tục từ chối đàm phán trực tiếp với Washington và chỉ chấp nhận đối thoại với các nước châu Âu. Trong khi đó, Ngoại trưởng Ba Lan Radoslaw Sikorski đề xuất rằng chi phí hỗ trợ cho Ukraine – một điểm nóng khác – nên được trích từ tài sản bị phong tỏa của Nga, thay vì do người dân châu Âu chi trả. Quan điểm này phản ánh sự chia rẽ sâu sắc trong nội bộ phương Tây về phân bổ trách nhiệm tài chính và đối phó đa chiều với các khủng hoảng.
Trong bối cảnh đó, thời hạn cuối tháng 8 đối với Iran không chỉ là một cột mốc đàm phán hạt nhân, mà còn có thể là điểm khởi đầu cho một loạt phản ứng địa chính trị mới. Nếu Tehran không nhượng bộ, Hội đồng Bảo an có thể khôi phục toàn bộ biện pháp trừng phạt, tạo thêm áp lực kinh tế và ngoại giao khổng lồ lên quốc gia này.
Trong khi chờ đợi phản ứng chính thức từ Tehran, các quốc gia trong và ngoài khu vực đang theo dõi sát sao diễn biến và chuẩn bị cho mọi tình huống có thể xảy ra, từ ngoại giao đến đối đầu.
