Iran yêu cầu Mỹ bồi thường và cam kết không tấn công thêm để có thể nối lại đàm phán hạt nhân trong bối cảnh căng thẳng gia tăng.
Iran vừa phát đi tín hiệu sẵn sàng nối lại đàm phán hạt nhân với Hoa Kỳ, nhưng chỉ trong trường hợp một số điều kiện được đáp ứng, theo phát biểu của Bộ trưởng Ngoại giao Iran Abbas Araghchi trong cuộc phỏng vấn độc quyền với báo Le Monde (Pháp).
Tuyên bố này được đưa ra ba tuần sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump chỉ đạo tiến hành tấn công vào các mục tiêu tại Iran nhằm cản trở chương trình hạt nhân nước này – hành động nối tiếp sau các cuộc tấn công từ phía Israel.
Trong bối cảnh quan hệ giữa Washington và Tehran ngày càng căng thẳng, Araghchi nhấn mạnh rằng để tái khởi động tiến trình đàm phán, Hoa Kỳ cần phải thừa nhận trách nhiệm về “những sai lầm nghiêm trọng” khi tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran. Ngoài ra, Tehran cũng yêu cầu cam kết rõ ràng từ phía Washington rằng sẽ không thực hiện thêm bất kỳ hành động quân sự nào trong tương lai.
“Chính Hoa Kỳ đã đơn phương rút khỏi các cuộc đàm phán và lựa chọn phương án quân sự. Điều cần thiết là họ phải nhận thức được hậu quả từ hành động đó và thể hiện thay đổi rõ rệt trong thái độ,” ông Araghchi nhấn mạnh.
Iran cũng chỉ trích các lệnh trừng phạt của Mỹ, cho rằng chúng gây trở ngại lớn cho hoạt động ngoại giao và việc xây dựng lòng tin liên quan đến chương trình hạt nhân dân sự. Araghchi cảnh báo rằng nếu không có một thỏa thuận rõ ràng, việc giám sát chương trình hạt nhân của Iran sẽ trở nên rất khó khăn. Theo các chuyên gia, Iran đã chuyển hơn 400 kg uranium làm giàu cao – đủ để chế tạo 10 đầu đạn hạt nhân – đến một địa điểm không được tiết lộ, sau khi Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) rút thanh sát viên.
Ngoài chương trình hạt nhân, Iran còn phản đối việc đưa chương trình tên lửa vào đàm phán. Ông Araghchi lập luận:
“Trong tình trạng bị tấn công liên tục từ phía Israel và Hoa Kỳ, yêu cầu Iran từ bỏ khả năng phòng vệ là điều không thể chấp nhận.”
Phản ứng trước các cuộc không kích, Iran đã bắn hàng trăm tên lửa đạn đạo và điều động máy bay không người lái tấn công Israel, đồng thời không kích một căn cứ quân sự của Mỹ tại Qatar. Quân đội Iran tuyên bố vẫn còn hàng nghìn tên lửa sẵn sàng sử dụng nếu bị khiêu khích thêm.
Về vấn đề làm giàu uranium, Araghchi cho biết: “Việc làm giàu ở mức 20% là cần thiết cho hoạt động của lò phản ứng nghiên cứu. Đó là quyền và nhu cầu của Iran, nhưng chúng tôi sẵn sàng thương lượng trong một thỏa thuận tương hỗ và bảo đảm.”
Đại diện Bộ Ngoại giao Mỹ, bà Tammy Bruce, phát biểu trong tuần này rằng Tổng thống Trump vẫn cam kết duy trì hòa bình với Iran:
“Chúng tôi giữ vững cam kết hòa bình bất chấp xung đột. Đây là cơ hội để Iran nắm bắt.”
Về định hướng lâu dài, Iran khẳng định họ không theo đuổi vũ khí hạt nhân. Araghchi viện dẫn sắc lệnh tôn giáo (fatwa) của lãnh tụ tối cao Ayatollah Ali Khamenei, trong đó coi việc sản xuất và sử dụng vũ khí hủy diệt hàng loạt là hành vi “phi Hồi giáo và vô nhân đạo”.
Hiện tại, theo ông Araghchi, cánh cửa đối thoại vẫn còn mở. Tuy nhiên, nếu các điều kiện không được đáp ứng và đàm phán không được nối lại, nguy cơ xảy ra các hành động quân sự leo thang trong khu vực là rất lớn.
Trong bối cảnh quốc tế ngày càng lo ngại về an ninh khu vực Trung Đông, yêu cầu của Iran về bồi thường và đảm bảo không tấn công thêm đang đặt ra thách thức lớn cho chính sách ngoại giao của Washington, đặc biệt là trong nỗ lực khôi phục một thỏa thuận hạt nhân bền vững.
