Cuộc tấn công của Israel vào cơ sở hạt nhân Fordow tiềm ẩn nguy cơ phát tán phóng xạ, ảnh hưởng môi trường và sức khỏe con người trong khu vực.
Trong bối cảnh căng thẳng leo thang giữa Israel và Iran, viễn cảnh Tel Aviv thực hiện chiến dịch tấn công vào “pháo đài hạt nhân” Fordow đang gây ra nhiều lo ngại về an toàn môi trường và sức khỏe cộng đồng. Dù không dẫn đến hậu quả thảm khốc như vụ nổ Chernobyl hay Fukushima, nhưng các chuyên gia cảnh báo rằng bất kỳ cuộc tấn công nào nhắm vào cơ sở hạt nhân vẫn ẩn chứa nhiều rủi ro đáng kể.
Fordow là một trong những cơ sở làm giàu uranium then chốt của Iran, được xây dựng kiên cố sâu trong lòng núi. Với khoảng 2.000 máy ly tâm đang hoạt động, Fordow sản xuất phần lớn uranium làm giàu tới mức 60%, chỉ cách ngưỡng 90% – đủ để chế tạo vũ khí hạt nhân – một bước ngắn. Dữ liệu từ Viện Khoa học và An ninh Quốc tế của Mỹ cho thấy Iran có thể chuyển đổi lượng uranium làm giàu hiện tại tại Fordow thành đủ vật liệu để chế tạo tới 9 đầu đạn hạt nhân chỉ trong vòng ba tuần.
Israel, với chiến dịch quân sự “Sư tử Trỗi dậy”, đã nhiều lần tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran, trong đó Natanz đã chịu thiệt hại nặng. Tuy nhiên, Fordow là mục tiêu khó khăn hơn nhiều vì chỉ có siêu bom xuyên phá boongke GBU-57 mới đủ sức công phá. Mỹ hiện là quốc gia duy nhất sở hữu loại bom này và chưa đồng ý cung cấp cho Israel.
Trong trường hợp Israel tiến hành tấn công mà không có sự hỗ trợ của Mỹ, các kịch bản như phá hoại bằng đặc nhiệm hoặc các đòn tấn công hạn chế vào cấu trúc hỗ trợ của Fordow có thể được áp dụng nhằm vô hiệu hóa hoạt động của cơ sở.
Dù các chuyên gia khẳng định uranium làm giàu không gây ra mức độ phóng xạ nghiêm trọng như các sản phẩm phân hạch, vẫn tồn tại nguy cơ phát tán phóng xạ cục bộ. Theo giáo sư Claire Corkhill (Đại học Bristol), nếu bụi uranium bị hít phải, chúng có thể gây tổn thương lâu dài do độc tính và sự phân rã trong cơ thể. Ngoài ra, nếu xảy ra sự cố với khí uranium hexafluoride trong máy ly tâm, hậu quả hóa học sẽ rất nghiêm trọng vì chất này có thể biến thành axit ăn mòn mạnh khi gặp hơi ẩm.
Thêm vào đó, tác động của thời tiết – đặc biệt là gió – có thể khiến bụi phóng xạ phát tán xa hơn và lan rộng, ảnh hưởng không chỉ tới người dân Iran mà còn tới toàn khu vực. Ông Tedros Adhanom Ghebreyesus, Tổng giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới, đã lên tiếng cảnh báo về “các tác động tức thì và lâu dài tiềm tàng” nếu một sự cố hạt nhân xảy ra.
Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) cũng bày tỏ lo ngại sâu sắc về nguy cơ an toàn và an ninh hạt nhân nếu xung đột quân sự tiếp tục nhắm vào các cơ sở chứa lượng lớn vật liệu phóng xạ của Iran.
Tình hình hiện tại cho thấy bất kỳ hành động quân sự nào tại Fordow cũng cần được cân nhắc kỹ lưỡng, bởi ranh giới giữa một đòn tấn công chiến thuật và một thảm họa môi trường có thể rất mong manh.
