Doanh nghiệp có quan hệ liên kết sẽ không được hưởng mức thuế ưu đãi 15–17% để tránh hiện tượng chia tách nhằm lợi dụng chính sách, theo dự thảo sửa đổi Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp.
Theo nội dung dự thảo mới của Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp sửa đổi, tất cả các doanh nghiệp sẽ áp dụng mức thuế suất chung là 20%. Tuy nhiên, mức thuế ưu đãi từ 15% đến 17% chỉ được dành cho các đơn vị có doanh thu hằng năm không vượt quá 3 tỷ đồng hoặc 50 tỷ đồng tùy trường hợp cụ thể. Đáng chú ý, các công ty con hoặc doanh nghiệp có mối liên hệ liên kết sẽ bị loại trừ khỏi diện được hưởng ưu đãi này.
Lý do chính được đưa ra là nhằm ngăn ngừa tình trạng doanh nghiệp lợi dụng kẽ hở pháp luật, thực hiện các hành vi chia tách giả tạo để được áp dụng mức thuế thấp hơn. Ông Phan Văn Mãi – Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội – cho biết quy định trên xuất phát từ yêu cầu đảm bảo công bằng và minh bạch trong hệ thống chính sách thuế hiện hành.
Ông cũng phân tích thêm rằng, khi doanh nghiệp vừa và nhỏ có mối quan hệ liên kết với các tập đoàn lớn, bản chất của các đơn vị này không còn là doanh nghiệp nhỏ thông thường. Họ vốn dĩ đã được tiếp cận với nhiều hình thức hỗ trợ cao hơn từ chính sách, ví dụ như theo Nghị quyết 198 của Quốc hội dành riêng cho khối kinh tế tư nhân.
Dù vậy, một số đại biểu cho rằng cách xác định doanh nghiệp được ưu đãi thuế dựa trên tiêu chí doanh thu vẫn chưa phản ánh đúng thực tiễn, nhất là trong trường hợp các công ty khởi nghiệp và doanh nghiệp công nghệ cao – những đơn vị thường chưa có doanh thu lớn trong giai đoạn đầu phát triển.
Về chính sách thuế cho các khoản tài trợ chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, theo quy định dự thảo, doanh nghiệp có liên kết hiện không được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp với các khoản chi cho các hoạt động này. Tuy nhiên, Thứ trưởng Bộ Tài chính – ông Cao Anh Tuấn – đã đề xuất mở rộng diện miễn thuế cho các khoản này, bất kể doanh nghiệp có liên kết hay không, để đảm bảo tính khuyến khích và bình đẳng.
“Chính phủ đã có quy định rõ ràng về việc chi tài trợ phải đúng mục đích và nội dung. Nếu vi phạm, doanh nghiệp sẽ bị truy thu và xử phạt”, ông Tuấn nhấn mạnh.
Ông cũng nêu rõ sự bất cập hiện nay: các khoản tài trợ từ thiện, giáo dục, nghệ thuật hiện không bị ràng buộc bởi yếu tố liên kết doanh nghiệp, trong khi những khoản đầu tư vào đổi mới sáng tạo – yếu tố then chốt trong quá trình chuyển đổi số quốc gia – lại bị giới hạn. Do đó, ông đề nghị Ủy ban Kinh tế và Tài chính nên điều chỉnh dự thảo luật theo hướng hỗ trợ rộng rãi hơn cho doanh nghiệp tham gia lĩnh vực khoa học công nghệ.
Ông Phan Văn Mãi cho biết, các đề xuất trên sẽ được tiếp thu, rà soát và cân nhắc đưa vào phiên bản hoàn thiện trước khi trình Quốc hội biểu quyết thông qua vào ngày 13 tháng 6.
Bên cạnh đó, tại phiên thảo luận cùng ngày, một nội dung khác cũng nhận được nhiều ý kiến là về Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi. Trong đó, nhiều đại biểu đề nghị loại mặt hàng xăng và điều hòa nhiệt độ ra khỏi danh mục chịu thuế vì tính chất thiết yếu và mức độ sử dụng phổ biến trong đời sống dân sinh. Thay vào đó, có thể điều chỉnh thuế bảo vệ môi trường để đạt được mục tiêu quản lý.
Hiện tại, thuế suất tiêu thụ đặc biệt đối với xăng RON 95-III đang là 10%, tương ứng khoảng 1.950 đồng/lít (chưa tính VAT). Xăng sinh học E5 và E10 có mức thuế thấp hơn lần lượt là 8% và 7%. Ngoài ra, các loại xăng này còn chịu thêm thuế bảo vệ môi trường từ 1.900 đến 2.000 đồng/lít.
Giải thích về điều này, Thứ trưởng Cao Anh Tuấn cho biết việc duy trì thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xăng là nhằm định hướng tiêu dùng tiết kiệm và thúc đẩy sử dụng nhiên liệu sinh học – một trong những ưu tiên phát triển bền vững hiện nay.
Về mặt hàng điều hòa nhiệt độ, dự thảo luật mới quy định chỉ áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt cho sản phẩm có công suất từ trên 24.000 BTU đến 90.000 BTU – chủ yếu là thiết bị thương mại và công nghiệp. Điều hòa dân dụng phổ biến (từ 9.000 đến 18.000 BTU) sẽ không thuộc diện áp dụng thuế này.
Tổng kết lại, việc sửa đổi hai luật thuế quan trọng lần này – thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế tiêu thụ đặc biệt – đang được Quốc hội cân nhắc thận trọng, nhằm cân bằng giữa nhu cầu phát triển kinh tế, đổi mới công nghệ và duy trì ngân sách quốc gia một cách bền vững.
