Vụ việc giảng viên Lê Trung Dũng bị truy tố vì gây rối trật tự công cộng đặt ra tranh cãi pháp lý về ranh giới giữa hành vi tự vệ và tội phạm hình sự.
Vụ việc giảng viên đại học Lê Trung Dũng cùng con trai bị khởi tố vì hành vi “gây rối trật tự công cộng” tại TP.HCM đang gây nhiều tranh cãi về ranh giới pháp lý giữa tự vệ và vi phạm hình sự. Ông Dũng cho rằng bản thân chỉ hành động để bảo vệ gia đình trước hành vi xâm nhập và tấn công của một nhóm người đến đòi nợ.
Theo cáo trạng từ cơ quan tố tụng quận Bình Thạnh, vụ việc bắt đầu khi ông Đào Phi Dũng, người từng là bạn học và đối tác làm ăn của ông Lê Trung Dũng, đến nhà riêng của ông Dũng tại đường Phan Văn Hân (phường 17) để đòi lại khoản tiền góp vốn 500 triệu đồng. Cùng đi với ông Phi Dũng là ba người khác. Tại đây, hai bên phát sinh mâu thuẫn dẫn đến xô xát. Theo kết luận điều tra, nhóm ông Phi Dũng đã sử dụng tay chân, ghế và bàn nhựa để đánh ông Dũng và gia đình, sau đó ông Dũng cùng con trai L.T.K đã phản kháng lại.
Tuy nhiên, cơ quan điều tra xác định hành vi của cha con ông Dũng đã gây mất trật tự tại khu vực kinh doanh – một quán trà sữa là phần mặt tiền nhà ông Dũng đang cho thuê – và lan ra cả đường phố, gây ảnh hưởng đến an ninh trật tự. Chính quyền địa phương cũng có văn bản xác nhận sự việc thu hút sự chú ý của người dân, cản trở giao thông và đề nghị xử lý hình sự các cá nhân liên quan.
“Dù mang tính chất tự vệ nhưng ông Lê Trung Dũng và con trai đã góp phần làm xáo trộn trật tự địa phương”, công văn từ UBND phường 17 nêu rõ.
Sau đó, ông Dũng bị bắt tạm giam từ ngày 27/1/2025, trong khi con trai ông được tại ngoại để điều tra. Đến ngày 22/5, Viện kiểm sát quyết định hủy bỏ biện pháp tạm giam đối với ông Dũng do ông chưa có tiền án tiền sự, có nơi cư trú rõ ràng và được người thân bảo lãnh.
Đáng chú ý, ông Dũng khẳng định mình đã chủ động gọi Công an phường 17 trước khi vụ việc xảy ra. Theo lời ông, lực lượng chức năng yêu cầu ông “cố gắng trì hoãn, giữ chân nhóm người lạ” để công an xuống can thiệp, nhưng sau đó xảy ra xô xát dẫn đến hậu quả không mong muốn.
Luật sư Phùng Thanh Sơn – người đang bảo vệ quyền lợi cho hai cha con – cho rằng hành vi của ông Dũng mang tính chất tự vệ khi bị xâm phạm nơi ở và tấn công trực tiếp. Ông nhấn mạnh, hành vi chặn đầu xe taxi sau vụ xô xát là “bắt giữ người phạm tội quả tang”, căn cứ theo điều 111 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015. Luật sư cũng đặt vấn đề về việc định tội danh gây rối trật tự công cộng, khi hành vi không xuất phát từ ý chí chủ động gây rối mà là phản ứng phòng vệ.
Trong khi đó, thạc sĩ Võ Văn Tài – Trưởng khoa Tội phạm học và điều tra tội phạm, Trường ĐH Kiểm sát tại TP.HCM – cho biết điểm mấu chốt trong các tranh cãi hiện nay là sự thay đổi trong cách quy định tội danh “gây rối trật tự công cộng” giữa Bộ luật Hình sự (BLHS) 1999 và BLHS 2015. Theo luật cũ, chỉ khi hành vi gây hậu quả nghiêm trọng mới bị xử lý hình sự. Nhưng BLHS 2015 lại mở rộng phạm vi, không yêu cầu hậu quả nghiêm trọng mà chỉ cần gây “ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội”.
“Cần làm rõ thế nào là ‘ảnh hưởng xấu’ để tránh áp dụng tùy tiện. Không thể xem những người bị động tự vệ cũng là đối tượng gây rối nếu họ không cố ý phá hoại trật tự công cộng”, ông Tài phân tích.
Ông cũng kiến nghị, trong khi chưa có hướng dẫn cụ thể từ cơ quan tư pháp cấp cao, các cơ quan tiến hành tố tụng nên áp dụng tiêu chí “gây hậu quả nghiêm trọng” theo Nghị quyết 02/2003 của Hội đồng thẩm phán TAND tối cao nhằm đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho người dân và sự thống nhất trong thực thi pháp luật.
Vụ việc của giảng viên Lê Trung Dũng không chỉ là một trường hợp pháp lý cụ thể mà còn đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc xác lập rõ ràng ranh giới giữa tự vệ chính đáng và hành vi vi phạm hình sự trong đời sống pháp luật hiện hành. Đây là vấn đề đòi hỏi sự đồng bộ trong quy định pháp lý cũng như sự cân nhắc kỹ lưỡng từ phía cơ quan tố tụng để tránh oan sai, đảm bảo công bằng cho người dân.
