Trong bối cảnh căng thẳng thương mại gia tăng giữa hai cường quốc kinh tế lớn nhất thế giới, mối quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc trong lĩnh vực chip bán dẫn đang trở nên ngày càng phức tạp. Washington tiếp tục siết chặt lệnh cấm xuất khẩu chip sang Trung Quốc nhằm kiềm chế tham vọng công nghệ của Bắc Kinh, mặc dù điều này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến lợi ích của các tập đoàn công nghệ Mỹ.
Đòn Giáng Vào Nvidia
Mới đây, vào ngày 16 tháng 4 năm 2025, Tập đoàn công nghệ Nvidia đã công bố rằng họ có thể phải chịu khoản lỗ lên tới 5,5 tỷ USD trong báo cáo tài chính quý 1. Nguyên nhân là do chính quyền Washington áp đặt các biện pháp hạn chế mới đối với xuất khẩu chip AI sang Trung Quốc, một trong những thị trường quan trọng nhất của hãng. Chip H20, được thiết kế đặc biệt cho thị trường Trung Quốc và tuân thủ các quy định kiểm soát xuất khẩu trước đó, giờ đây cần giấy phép đặc biệt để tiếp tục bán vào quốc gia này. Theo thông tin từ Reuters, quy định mới sẽ được áp dụng “vô thời hạn”.
Thông tin này đã khiến cổ phiếu của Nvidia giảm gần 7% khi kết thúc phiên giao dịch cùng ngày, kéo theo giá trị thị trường của công ty giảm hơn 148 tỷ USD. Làn sóng bán tháo cổ phiếu trong ngành chip cũng nhanh chóng lan rộng. Tại châu Á, cổ phiếu của các ông lớn như Samsung Electronics và SK Hynix đã giảm tới 3% chỉ sau một đêm. Còn tại châu Âu, cổ phiếu của ASML – tập đoàn sản xuất thiết bị bán dẫn Hà Lan – giảm 5% trong phiên giao dịch sáng sớm hôm đó, sau khi CEO Christophe Fouquet cảnh báo rằng “các thông báo thuế gần đây đã làm gia tăng sự bất định trong môi trường kinh tế vĩ mô, và tình hình sẽ còn biến động trong một thời gian”.
Ông Dan Ives, giám đốc nghiên cứu công nghệ toàn cầu tại Wedbush Securities, nhận định rằng mặc dù tác động tài chính cụ thể đối với Nvidia chưa nghiêm trọng xét về tổng thể, nhưng các biện pháp kiểm soát mới là một “đòn chiến lược” gây khó khăn cho nỗ lực duy trì quan hệ với khách hàng Trung Quốc của hãng. Ông cho biết: “Thông tin mới cho thấy Nvidia đang đối mặt với nhiều rào cản đáng kể trong việc bán sản phẩm cho Trung Quốc, khi chính quyền ông Trump dường như đã nhận ra rằng có một công ty – và một con chip – đang dẫn đầu cuộc cách mạng AI, và đó chính là Nvidia.”
Ông Michael Ashley Schulman – giám đốc đầu tư tại Running Point Capital – cũng đồng ý rằng quyết định hạn chế xuất khẩu chip H20 phản ánh sự bất ổn địa chính trị đang gia tăng trong lĩnh vực công nghệ và bán dẫn. Ông nói: “Đặc biệt dưới các chính sách đảo chiều kiểu thời ông Trump, sự thiếu chắc chắn này khiến các doanh nghiệp và thị trường đầu tư hoang mang, như phản ứng sụt giảm mạnh của cổ phiếu Nvidia và áp lực lan rộng lên cổ phiếu ngành chip sáng 16-4 đã thể hiện rất rõ.”
TSMC Là Ngoại Lệ
Trong bối cảnh ngành bán dẫn đang đối mặt với những khó khăn từ bất ổn địa chính trị và chính sách bảo hộ, TSMC (Taiwan Semiconductor Manufacturing Company) nổi bật lên như một ngoại lệ đáng chú ý. Theo báo cáo tài chính công bố ngày 16-4, gã khổng lồ chip Đài Loan đạt lợi nhuận ròng 361,56 tỷ Đài tệ (khoảng 11,1 tỷ USD) trong quý đầu năm 2025, tăng trưởng vượt trội 60,3% so với cùng kỳ năm trước.
TSMC hiện là đối tác sản xuất chính cho các tên tuổi lớn như Apple, AMD và Nvidia – tức là trong khi Nvidia lo bị chặn đường bán hàng thì TSMC vẫn sản xuất chip cho Nvidia theo đơn đặt hàng từ các công ty Mỹ hoặc bên thứ ba. Với vị thế “trung lập”, không phải công ty Mỹ và cũng không bị liệt vào danh sách đen tại Trung Quốc, TSMC có khả năng phục vụ cả hai bên trong cuộc chiến công nghệ.
Theo New York Times, vị thế này không phải tự nhiên mà có. TSMC là trụ cột trung tâm của chuỗi cung ứng chip toàn cầu – một hệ sinh thái xây dựng qua hơn 40 năm với hàng chục tỷ USD đầu tư, hàng nghìn kỹ sư trình độ cao và một mạng lưới đối tác trải khắp các châu lục. Trong mô hình hợp tác xuyên biên giới này, các công ty Mỹ phụ trách thiết kế chip, TSMC đảm nhiệm sản xuất, Nhật Bản cung cấp silicon wafer, Hà Lan cung cấp máy in quang khắc, còn Trung Quốc và Malaysia chịu trách nhiệm thử nghiệm và lắp ráp. Mỗi mắt xích đều gắn bó chặt chẽ và không dễ thay thế.
Chuyên gia Lita Shon-Roy, giám đốc điều hành tại công ty tư vấn vật liệu chip Techcet, ví chuỗi cung ứng chip giống như một mê cung đa tầng, nơi nguyên liệu có thể được tinh chế ở một nước, pha trộn ở nước khác và sản xuất ở một nước thứ ba. Với mức độ đan xen và phụ thuộc lẫn nhau cao như vậy, mỗi bước áp thuế hoặc cấm xuất khẩu đều có nguy cơ làm tăng chi phí, gián đoạn nguồn cung và đẩy giá các sản phẩm tiêu dùng – từ smartphone, laptop cho đến máy chủ AI – tăng vọt.
Chính vì thế, dù cả Mỹ lẫn Trung Quốc đều đang đẩy mạnh chiến lược nội địa hóa sản xuất chip, nhưng tiến trình này không hề dễ dàng. Việc tái tạo không gian nhân lực kỹ thuật, văn hóa quản lý sản xuất và khả năng phối hợp chuỗi cung ứng toàn cầu không thể diễn ra trong “một sớm một chiều”. Đối với Trung Quốc, bài toán còn phức tạp hơn khi quốc gia này vẫn phụ thuộc nhiều vào công nghệ phương Tây.
Tình Hình Hiện Tại Và Tương Lai
Trong ngắn hạn, việc Bắc Kinh miễn thuế nhập khẩu chip từ Đài Loan có thể là cách để kéo dài thời gian chuẩn bị, duy trì dòng chảy công nghệ phục vụ các lĩnh vực chiến lược như AI, điện toán đám mây và quốc phòng. Tuy nhiên, nếu Mỹ tiếp tục siết chặt lệnh cấm, các công ty như Nvidia có thể mất đi một trong những thị trường tăng trưởng lớn nhất. Nhưng nếu nới lỏng kiểm soát, nguy cơ công nghệ rơi vào tay đối thủ địa chính trị là điều không thể xem nhẹ.
Thế giằng co này đã biến chip bán dẫn trở thành một trong những nút thắt phức tạp nhất trong quan hệ Mỹ – Trung hiện nay, nơi mà mỗi quyết định chính sách đều kéo theo những hệ quả toàn cầu. Đây là một tình huống nhiều thách thức, không chỉ cho các tập đoàn công nghệ mà còn cho nền kinh tế toàn cầu trong tương lai.
Cuộc chiến về chip bán dẫn giữa Mỹ và Trung Quốc đang diễn ra trong bối cảnh đầy căng thẳng với những ảnh hưởng sâu rộng đến cả hai nền kinh tế và thị trường toàn cầu, tạo ra nhiều thách thức và cơ hội trong lĩnh vực công nghệ.
