Ngành truyện tranh lo ngại trước tác động của AI, khi nhiều nghệ sĩ cảnh báo công nghệ này có thể làm xói mòn quyền sáng tạo và cơ hội việc làm.
Minh họa của Leah Abucayan/CNN/Adobe Stock
Trải qua nhiều thập kỷ, ngành truyện tranh đã không ít lần đối mặt với các nguy cơ sống còn, từ làn sóng kiểm duyệt chính trị những năm 1950 đến khủng hoảng doanh số vào thập niên 1990. Ngày nay, giữa kỷ nguyên công nghệ số bùng nổ, “ngành truyện tranh” lại đứng trước một thách thức mới mang tên trí tuệ nhân tạo (AI), khiến không ít nghệ sĩ và nhà xuất bản lo ngại về sự tồn tại lâu dài của nghề sáng tạo này.
Các công cụ AI hiện đại được nhiều người đánh giá là công cụ hỗ trợ sáng tạo, nhưng đồng thời cũng khiến nhiều nghệ sĩ truyền thống cảm thấy bất an. Việc AI có thể sao chép, biến tấu, thậm chí “sáng tạo” nội dung mới từ dữ liệu có bản quyền đang thổi bùng tranh cãi về đạo đức và pháp lý. Đối với những người đã chứng kiến nhiều lần ngành truyện tranh lao đao, đây lại là một hồi chuông cảnh tỉnh.
Tuy nhiên, không phải ai cũng chống đối AI. Một số nghệ sĩ tên tuổi như Jim Starlin, cha đẻ nhân vật Thanos nổi tiếng của Marvel, đã chấp nhận đưa AI vào sáng tác. Trong một cuộc phỏng vấn với Popverse vào tháng 11, Starlin chia sẻ rằng ông sẵn sàng minh bạch về phần nào tác phẩm do AI hỗ trợ, đồng thời so sánh sự phản đối công nghệ mới với phong trào Luddites – những người từng chống lại máy móc trong cách mạng công nghiệp.
Thực tế, nhiều nền tảng xuất bản truyện tranh lớn cũng đang bắt nhịp xu thế. WEBTOON, một trong những nhà xuất bản kỹ thuật số hàng đầu, đã ghi rõ trong hồ sơ IPO rằng họ đang ứng dụng các công cụ AI để hỗ trợ sáng tạo nội dung, bao gồm vẽ tranh, dựng mô hình 2D, 3D và tối ưu hóa quy trình sản xuất. Luật sư Gamal Hennessy, người tư vấn cho nhiều nhà sáng tạo, nhận định rằng AI có thể giúp các nhà xuất bản nhỏ tiết kiệm thời gian đáng kể, rút ngắn khoảng cách với các ông lớn như Marvel, DC hay Image.
Tuy vậy, cùng với những hứa hẹn về năng suất, ngành truyện tranh cũng phải đối mặt với những nỗi lo cũ: mất việc làm và nạn đánh cắp tài sản trí tuệ. Họa sĩ Amy Reeder chia sẻ rằng cô tin mình đã đánh mất một dự án vì AI, khi bảng ý tưởng được gửi cho cô sử dụng toàn hình ảnh do AI tạo ra. Nỗi sợ về việc những nghệ sĩ trẻ không còn cơ hội trau dồi kỹ năng cơ bản trước khi trở thành nhà sáng tạo cũng được các giáo viên như Steve Ellis nhấn mạnh.
Ngoài ra, một vấn đề nghiêm trọng khác là việc các tác phẩm gốc có bản quyền bị sử dụng để huấn luyện các mô hình AI mà không có sự cho phép hay bồi thường xứng đáng. Họa sĩ Ben Caldwell cảnh báo rằng một số người ủng hộ AI đang cổ xúy cho phong trào “chống quyền sở hữu trí tuệ” (anti-IP), nhằm xóa bỏ sự kiểm soát của các công ty lớn như Disney, nhưng điều đó lại vô tình làm tổn thương sâu sắc những nghệ sĩ độc lập.
Trong bối cảnh này, những bài học từ quá khứ được nhắc lại. Jeff Trexler, quyền giám đốc Quỹ Bảo vệ Pháp lý Truyện tranh, so sánh tình hình hiện tại với những lo ngại về vi phạm bản quyền nhạc và phim vào cuối những năm 1990. Khi đó, ngành công nghiệp giải trí đã xoay sở bằng cách ra đời các nền tảng hợp pháp như Spotify, dù tiền bản quyền cho nghệ sĩ vẫn còn hạn chế.
Viễn cảnh ngành truyện tranh áp dụng mô hình cấp phép cho AI tương tự như Spotify đang được thảo luận, nhưng còn rất nhiều thách thức phía trước. Các vụ kiện tụng liên quan đến bản quyền giữa nghệ sĩ, hãng truyền thông và các công ty AI, như vụ kiện của New York Times, cũng đang định hình lại khung pháp lý.
Trong lúc chờ đợi các phán quyết của tòa án, giới luật sư đã chủ động tổ chức các hội thảo tại những sự kiện lớn như New York Comic Con, nhằm hướng dẫn người sáng tạo thêm điều khoản bảo vệ tác phẩm khỏi việc bị sử dụng trái phép cho đào tạo AI. Luật sư Thomas Crowell nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hiểu rõ quyền lợi trước khi các nghệ sĩ vô tình ký kết những thỏa thuận bất lợi với các nền tảng AI.
Tương lai của ngành truyện tranh trước sức mạnh ngày càng lớn của trí tuệ nhân tạo vẫn còn là ẩn số. Nhưng như những lần vượt qua sóng gió trước đây, giới sáng tạo đang tìm kiếm cách thích nghi để bảo vệ bản sắc, quyền lợi và sức sống cho một ngành công nghiệp từng nhiều lần đứng bên bờ vực thẳm.
Hashtag đề xuất: Ngành Truyện Tranh, Ảnh Hưởng Của AI, Công Nghệ Sáng Tạo