Giá gạo Việt Nam 5% tấm bất ngờ tăng vọt lên 391 USD/tấn, vượt Thái Lan và Ấn Độ, do Philippines thông báo cấm nhập khẩu. Nhu cầu tăng đột biến trước lệnh cấm đã đẩy giá lên cao kỷ lục.
Thị trường gạo xuất khẩu của Việt Nam đang trải qua một đợt biến động giá đầy kịch tính. Chỉ trong tuần đầu tháng 8, giá gạo tiêu chuẩn 5% tấm đã nhảy vọt lên mức 391 USD/tấn, tăng 9 USD một cách chóng mặt.
Đáng chú ý, mức giá này không chỉ đưa gạo Việt lên một đỉnh cao mới mà còn chính thức vượt qua các đối thủ cạnh tranh lớn trong khu vực. Hiện tại, gạo Việt Nam đang đắt hơn gạo Ấn Độ tới 11 USD/tấn (380 USD), bỏ xa Pakistan (369 USD/tấn) và Thái Lan (368 USD/tấn).
Nguyên nhân trực tiếp của “cú sốc giá” này đến từ thông báo ngày 6/8 của Philippines, quốc gia nhập khẩu gạo lớn nhất thế giới và cũng là khách hàng số một của Việt Nam. Theo đó, Philippines sẽ tạm ngưng nhập khẩu gạo trong vòng 60 ngày, bắt đầu từ ngày 1/9 tới.
Quyết định này ngay lập tức tạo ra một cuộc đua tích trữ của các nhà nhập khẩu Philippines. Họ đang đẩy mạnh việc mua vào để đảm bảo nguồn cung trước khi lệnh cấm có hiệu lực. Hiệu ứng tâm lý này cộng hưởng với việc nguồn cung lúa gạo tại Việt Nam đang ở cuối vụ hè thu, tạo ra một cơn bão hoàn hảo đẩy giá tăng dựng đứng.
Đây không phải lần đầu thị trường chứng kiến làn sóng tăng giá. Cuối tháng 7, nhu cầu từ chính Philippines, Trung Quốc và các nước châu Phi đã đẩy giá gạo thơm lên mức 505 – 510 USD/tấn. Các doanh nghiệp dự báo, với động thái mới nhất từ Manila, đà tăng này có thể tiếp tục được nối dài, với mức tăng dự kiến thêm 10 – 15 USD/tấn cho các loại gạo chủ lực.
Nghịch lý xuất khẩu: Lượng tăng, giá trị giảm
Dù giá gạo đang “nóng” lên từng ngày, bức tranh toàn cảnh 7 tháng đầu năm 2025 lại cho thấy một nghịch lý đáng suy ngẫm. Theo số liệu từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Việt Nam đã xuất khẩu 5,5 triệu tấn gạo, thu về 2,81 tỉ USD.
Về mặt sản lượng, con số này tăng 3,1% so với cùng kỳ năm 2024. Tuy nhiên, về mặt giá trị, kim ngạch lại giảm sâu tới 15,9%. Điều này có nghĩa là, giá gạo xuất khẩu bình quân trong 7 tháng qua chỉ đạt 514 USD/tấn, thấp hơn đến 18,4% so với cùng kỳ năm ngoái.
Sự tương phản này cho thấy đợt tăng giá hiện tại là một hiện tượng bùng phát ngắn hạn, trái ngược với xu hướng giá thấp hơn đã kéo dài từ đầu năm.
Thị trường Philippines quan trọng đến mức nào?
Số liệu thống kê đã chứng minh vị thế không thể thay thế của thị trường Philippines đối với ngành lúa gạo Việt Nam. Quốc gia này chiếm tới 42,6% thị phần, là khách hàng lớn nhất, bỏ xa các thị trường đứng sau như Ghana (11,1%) và Bờ Biển Ngà (10,6%).
Sự phụ thuộc lớn vào một thị trường duy nhất cũng đặt ra những thách thức. Trong khi đó, các thị trường khác lại cho thấy sự biến động mạnh mẽ. Đơn cử, giá trị xuất khẩu sang Bangladesh đã tăng đột biến 188,2 lần, trong khi xuất khẩu sang Malaysia lại giảm mạnh tới 58,5%. Điều này cho thấy tầm quan trọng của việc đa dạng hóa thị trường để giảm thiểu rủi ro khi một khách hàng lớn có sự thay đổi chính sách.
