Các nhà hoạt động đeo khẩu trang cầm tấm áp phích có dòng chữ ‘Tội phạm tình dục deepfake tái diễn, nhà nước cũng là đồng phạm’ trong cuộc biểu tình phản đối phim khiêu dâm deepfake tại Seoul, Hàn Quốc vào ngày 30 tháng 8 năm 2024
Seoul, Hàn Quốc — Một buổi trưa mùa hè năm 2021, Ruma đang tận hưởng bữa ăn giản dị thì liên tục nhận được những tiếng chuông thông báo từ điện thoại. Khi mở tin nhắn, cô chết lặng: khuôn mặt mình bị trích xuất từ các bức ảnh trên mạng xã hội và gán ghép vào những hình ảnh cơ thể khỏa thân, lan truyền trong các nhóm chat trên ứng dụng nhắn tin Telegram.
Những bình luận kèm theo các bức ảnh mang tính xúc phạm nặng nề, pha trộn sự thô tục và hạ nhục. Nhiều tin nhắn nặc danh liên tục tấn công cô, với nội dung đầy tính chế giễu và dọa dẫm như: “Không vui sao? Xem video sex của chính mình đi.” Một số kẻ còn thách thức rằng cảnh sát sẽ không thể lần ra dấu vết của chúng, trong khi chúng rõ ràng nắm thông tin cá nhân của cô.
Ruma, cái tên giả mà CNN sử dụng để bảo vệ danh tính nạn nhân, chia sẻ: “Tôi bị nhấn chìm bởi những hình ảnh mà tôi chưa từng tưởng tượng có thể xuất hiện trong cuộc đời mình.”
Sự việc xảy ra trong bối cảnh Hàn Quốc đang vật lộn với làn sóng tội phạm tình dục kỹ thuật số, từ các vụ quay lén trong không gian công cộng cho đến việc ép buộc và tống tiền phụ nữ, trẻ em gái qua các phòng chat như Telegram. Tuy nhiên, với sự xuất hiện của phim khiêu dâm deepfake — sản phẩm từ trí tuệ nhân tạo có thể giả lập khuôn mặt người thật vào nội dung khiêu dâm — mối đe dọa đã leo thang nghiêm trọng hơn, đặc biệt tại môi trường học đường.
Won Eun-ji, một nhà hoạt động và nhà báo nổi tiếng vì đã vạch trần vụ án phòng chat Telegram lớn nhất Hàn Quốc vào năm 2020, cho biết xã hội vẫn chưa hiểu hết mức độ nghiêm trọng của tội ác này.
Theo dữ liệu từ Bộ Giáo dục Hàn Quốc, chỉ trong 10 tháng đầu năm ngoái, hơn 900 học sinh, giáo viên và nhân viên trường học đã trở thành nạn nhân của các vụ deepfake. Con số này còn chưa bao gồm các trường đại học, nơi tình trạng xâm phạm bằng deepfake cũng gia tăng đáng kể.
Để đối phó, chính phủ đã thành lập lực lượng đặc nhiệm chuyên xử lý tội phạm deepfake. Tháng 9 năm ngoái, một sửa đổi luật hình sự đã được thông qua, quy định mức án lên tới 3 năm tù hoặc phạt tiền 30 triệu won (khoảng 22.000 USD) chỉ riêng cho hành vi sở hữu hoặc xem phim khiêu dâm deepfake. Nếu tạo hoặc phát tán nội dung này, mức án có thể lên tới 7 năm tù.
Cơ quan Cảnh sát Quốc gia Hàn Quốc kêu gọi lực lượng cảnh sát tiên phong trong việc xóa bỏ tội phạm tình dục deepfake. Thế nhưng, thực tế cho thấy, trong tổng số 964 vụ được báo cáo từ tháng 1 đến tháng 10 năm ngoái, chỉ có 23 đối tượng bị bắt giữ — một tỷ lệ đáng báo động về tính hiệu quả điều tra.
Bị mất niềm tin vào hệ thống bảo vệ pháp luật, Ruma cùng một số nạn nhân khác đã quyết định tự hành động. Họ tìm đến sự trợ giúp của Won Eun-ji, nhà hoạt động nổi tiếng từng phanh phui vụ án phòng chat Telegram năm 2020. Won, bằng kỹ năng thâm nhập và điều tra, đã đóng giả thành một người đàn ông trung niên để gia nhập nhóm chat phát tán ảnh deepfake. Suốt hai năm kiên trì thu thập chứng cứ, cô cùng cảnh sát đã vạch mặt được thủ phạm.
Tháng 5 năm ngoái, hai cựu sinh viên Đại học Quốc gia Seoul đã bị bắt giữ. Thủ phạm chính lãnh án 9 năm tù, đồng phạm nhận mức án 3,5 năm. Cuộc điều tra còn phát hiện thêm 61 nạn nhân, trong đó có 12 sinh viên đương nhiệm và cựu sinh viên của trường.
Theo bản án, hành vi của các thủ phạm bị mô tả là “ghê tởm”, khi họ sử dụng hình ảnh cá nhân từ lễ tốt nghiệp, đám cưới, các buổi họp mặt gia đình để bôi nhọ phẩm giá nạn nhân. Ruma chia sẻ sau phiên tòa: “Tôi mừng vì bản án đã sát với yêu cầu truy tố, nhưng nỗi lo sợ và tổn thương vẫn còn nguyên vẹn.”
Vụ việc của cô chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Nhiều nạn nhân như Kim, một giáo viên trung học, cũng trải qua những trải nghiệm kinh hoàng. Sau khi một học sinh trình báo những bức ảnh deepfake chụp lén trong lớp, Kim bàng hoàng nhận ra danh tính thủ phạm là một học sinh tưởng chừng “hiền lành, ít nói”.
Điều khiến Kim tổn thương sâu sắc không chỉ là hành vi lạm dụng, mà còn là sự thờ ơ của dư luận, với những bình luận kiểu: “Chỉ là ảnh ghép thôi mà, đâu phải cơ thể thật.”
Trong bối cảnh đó, các nền tảng mạng xã hội cũng chịu áp lực phải thay đổi. Telegram, vốn nổi tiếng với tính bảo mật cao, đã tuyên bố hợp tác với chính phủ Hàn Quốc nhằm chia sẻ dữ liệu người dùng phục vụ điều tra tội phạm kỹ thuật số.
Bước ngoặt này diễn ra sau khi CEO Telegram, Pavel Durov, bị tạm giữ tại Pháp vào tháng 8 năm ngoái vì cáo buộc liên quan đến việc thiếu kiểm soát nội dung. Durov sau đó được thả, nhưng sự việc đã thúc đẩy công ty tăng cường hợp tác với chính quyền nhiều nước.
Những cam kết từ phía Telegram giúp thúc đẩy những cuộc truy quét lớn tại Hàn Quốc. Đầu năm nay, cảnh sát Seoul đã bắt giữ 14 người, trong đó có 6 vị thành niên, liên quan đến đường dây khai thác tình dục deepfake với hơn 200 nạn nhân.
Tuy nhiên, như Ruma chia sẻ, hành trình đòi công lý cho các nạn nhân phim khiêu dâm deepfake vẫn còn rất dài. “Cho dù pháp luật có siết chặt, vẫn còn quá nhiều nạn nhân chịu đau khổ mà thủ phạm của họ chưa bị đưa ra ánh sáng,” cô nói.
Sự bùng nổ của phim khiêu dâm deepfake tại Hàn Quốc không chỉ là lời cảnh tỉnh về sự lỏng lẻo trong bảo vệ quyền riêng tư kỹ thuật số, mà còn là hồi chuông báo động về những lỗ hổng cần được lấp đầy trong hệ thống pháp luật và xã hội.
