Bộ Tài chính đề xuất siết điều kiện phát hành trái phiếu riêng lẻ nhằm ngăn chặn tình trạng doanh nghiệp lạm dụng để trục lợi, đồng thời đảm bảo an toàn tài chính và tăng minh bạch thị trường.
Tại phiên họp sáng ngày 9 tháng 6 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã trình bày đề xuất sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Doanh nghiệp, trong đó nhấn mạnh việc thiết lập giới hạn tổng nợ phải trả không vượt quá 5 lần vốn chủ sở hữu đối với các doanh nghiệp phát hành trái phiếu riêng lẻ. Mục tiêu của quy định này là kiểm soát rủi ro và ngăn chặn hành vi lợi dụng kênh trái phiếu để thu hút vốn không minh bạch.
Theo Bộ trưởng Thắng, quy định mới sẽ chỉ áp dụng cho doanh nghiệp chưa niêm yết, không bao gồm các doanh nghiệp nhà nước, ngân hàng, công ty bảo hiểm, đơn vị môi giới bảo hiểm, công ty chứng khoán, quản lý quỹ và các doanh nghiệp phát hành trái phiếu cho các dự án bất động sản. Giải thích về lý do áp dụng giới hạn 5 lần vốn chủ sở hữu, ông Thắng cho biết điều này sẽ góp phần nâng cao năng lực tài chính của đơn vị phát hành, đồng thời không gây cản trở lớn đến nhu cầu huy động vốn phục vụ sản xuất, kinh doanh.
“Mục tiêu của việc siết chặt phát hành trái phiếu riêng lẻ là để loại bỏ các doanh nghiệp thiếu minh bạch, hoạt động vì mục đích trục lợi. Ngược lại, những doanh nghiệp làm ăn nghiêm túc vẫn có thể tiếp cận nguồn vốn trung và dài hạn thông qua kênh trái phiếu,” Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng khẳng định.
Hiện nay, theo kinh nghiệm quốc tế, nhiều quốc gia đặt ngưỡng nợ tối đa trong khoảng từ 3 đến 5 lần vốn chủ sở hữu đối với doanh nghiệp chưa niêm yết phát hành trái phiếu riêng lẻ. Với Việt Nam, Bộ trưởng Thắng cho rằng cần duy trì mức giới hạn như dự thảo luật cho đến khi toàn bộ các khâu trong quy trình phát hành được số hóa và minh bạch hóa hoàn toàn.
Thị trường trái phiếu riêng lẻ trong năm 2023 từng rơi vào giai đoạn chững lại do các biện pháp siết chặt từ cơ quan quản lý, nhưng đã dần phục hồi với tổng giá trị phát hành đạt 444.000 tỷ đồng, tăng 27% so với năm trước đó. Tuy nhiên, báo cáo của Chứng khoán Rồng Việt cho thấy tính đến tháng 5 năm nay, các doanh nghiệp bất động sản vẫn đang nợ quá hạn hơn 31.800 tỷ đồng, chiếm gần 60% tổng số trái phiếu riêng lẻ, làm dấy lên lo ngại về áp lực trả nợ.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cũng bày tỏ sự đồng thuận với đề xuất siết điều kiện phát hành trái phiếu riêng lẻ, đặc biệt đối với doanh nghiệp chưa niêm yết, vì loại hình sản phẩm tài chính này tiềm ẩn nhiều rủi ro. Trên thực tế, đã xảy ra nhiều vụ việc doanh nghiệp không thực hiện đúng nghĩa vụ thanh toán trái phiếu, dẫn đến khiếu nại và đòi hỏi cơ quan Nhà nước phải can thiệp.
Mặc dù đồng tình với việc kiểm soát rủi ro, ông Phan Văn Mãi – Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính – lưu ý rằng phần lớn những rủi ro vừa qua lại liên quan đến các doanh nghiệp bất động sản, vốn không bị điều chỉnh bởi quy định này theo dự thảo. Do đó, cần nghiên cứu kỹ hơn để đảm bảo hiệu lực và hiệu quả quản lý thực tế.
Trước những quan điểm trái chiều, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính kiến nghị nên để nội dung về tỷ lệ nợ tối đa này được quy định rõ ngay trong luật thay vì giao cho Chính phủ hướng dẫn sau, nhằm đảm bảo tính ràng buộc và dễ triển khai. Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cũng nhất trí với phương án này để đảm bảo quy định có thể thực hiện ngay sau khi luật được thông qua.
Dự kiến, Quốc hội sẽ tiến hành biểu quyết thông qua dự thảo Luật Doanh nghiệp sửa đổi vào ngày 17 tháng 6 tới đây. Quy định siết phát hành trái phiếu riêng lẻ được kỳ vọng sẽ góp phần khôi phục lòng tin của nhà đầu tư và tạo nền tảng phát triển bền vững cho thị trường tài chính trong thời gian tới.