Cuộc sống một mình mang lại tự do nhưng cũng tiềm ẩn cạm bẫy mất kỷ luật. Bài viết phân tích nguyên nhân và giải pháp giúp người trẻ cân bằng cuộc sống.
Màn đêm buông xuống, kim đồng hồ chỉ 3 giờ sáng, ánh sáng xanh từ màn hình điện thoại vẫn là nguồn sáng duy nhất trong căn phòng trọ nhỏ. Đó là khung cảnh quen thuộc của H.T.T.T (23 tuổi, ngụ quận 10, TP.HCM) từ khi chuyển ra ở riêng. Với cô, ngày mới không bắt đầu lúc bình minh mà vào 11 giờ trưa, sau một đêm dài trượt vô định trên các nền tảng mạng xã hội.
Câu chuyện của T. không phải là cá biệt, mà là một lát cắt phản ánh thực trạng đáng suy ngẫm của nhiều người trẻ khi chọn cuộc sống một mình. Sự tự do, vốn được xem là đặc quyền hấp dẫn nhất, lại đang vô tình trở thành một chiếc bẫy vô hình, kéo họ vào vòng xoáy của lối sống thiếu khoa học, đánh mất kỷ luật và dần bào mòn cả thể chất lẫn tinh thần.
Sự tự do mà họ khao khát đôi khi lại là con dao hai lưỡi. Khi không còn sự kiểm soát, nhắc nhở từ gia đình hay áp lực vô hình từ bạn cùng phòng, bức tường thành kỷ luật cá nhân rất dễ sụp đổ. D.N.Y.L, sinh viên năm cuối tại Trường Đại học Sài Gòn, đã phải trả giá bằng những cơn đau dạ dày hành hạ thường xuyên hơn. Cô thừa nhận, việc sống một mình khiến cô ăn uống thất thường, có khi bỏ bữa, và trở nên lười vận động đến mức những cơn đau lưng bắt đầu xuất hiện.
Tương tự, N.T.L (24 tuổi, làm việc tại quận 6) cũng nhận thấy bản thân trượt dốc không phanh kể từ khi rời ký túc xá và nhà trọ ở ghép để tận hưởng không gian riêng. Thức khuya, tắm muộn, ăn uống tùy hứng và thiếu động lực làm việc đã trở thành một phần trong cuộc sống của cô. “Trước kia nghĩ ở trọ một mình chỉ tốn nhiều tiền hơn, ai ngờ còn phải đánh đổi khá nhiều thứ khác nữa”, L. ngậm ngùi chia sẻ. Cảm giác uể oải, ù lì không chỉ ảnh hưởng đến ngày làm việc mà còn chiếm trọn cả những ngày nghỉ quý giá.
Vì sao tự do lại trở thành ‘nhà tù’ vô hình?
Lý giải về hiện tượng này, các chuyên gia cho rằng cốt lõi vấn đề nằm ở việc mất đi các yếu tố ràng buộc từ môi trường bên ngoài. Thạc sĩ Đinh Văn Mãi, giảng viên kỹ năng mềm tại Trung tâm phát triển năng lực sinh viên Trường Đại học Văn Lang, phân tích rằng khi mọi thứ phụ thuộc hoàn toàn vào ý thức cá nhân, người trẻ dễ có xu hướng chọn lựa sự thoải mái nhất thời thay vì điều tốt cho tương lai lâu dài.
“Nếu không đi kèm với sự tự điều chỉnh hành vi và ý thức kỷ luật, sự tự do sẽ trở thành con dao hai lưỡi. Một mặt, nó mở ra cơ hội cho người trẻ tự lập và được làm điều mình muốn. Mặt khác, nó có thể khiến bạn sa vào lối sống thiếu kiểm soát như thức khuya, ăn uống thất thường, trì hoãn công việc, chi tiêu bất hợp lý.”
Việc mất kỷ luật không chỉ là chuyện lười biếng đơn thuần. Nếu kéo dài, nó sẽ tạo ra một hiệu ứng domino, tác động tiêu cực đến sức khỏe thể chất, sự ổn định tinh thần, con đường sự nghiệp và thậm chí cả các mối quan hệ xã hội. Sự trì trệ trong bốn bức tường phòng trọ có thể len lỏi vào hiệu suất công việc và dần làm xói mòn kết nối với thế giới bên ngoài.
Làm thế nào để ‘thuần hóa’ tự do và sống kỷ luật?
Sống một mình là một cơ hội tuyệt vời để trưởng thành và tự lập, nhưng nó đòi hỏi một ý chí và phương pháp quản lý bản thân vững vàng. Để không sập bẫy, người trẻ cần chủ động kiến tạo một cuộc sống cân bằng.
Theo thạc sĩ tâm lý Bùi Vĩnh Nghi, giảng viên Trường Đại học Công nghệ TP.HCM, “tự do là tự mình và do mình”. Muốn có một cuộc sống độc lập và hạnh phúc, mỗi người phải học cách tự quản lý chính mình. Ông đưa ra một vài lời khuyên cụ thể:
- Kiến tạo một lịch trình bất khả xâm phạm: Thiết lập giờ giấc sinh hoạt, ăn uống, làm việc và nghỉ ngơi cụ thể. Việc lặp lại thường xuyên sẽ biến chúng thành thói quen, giúp cơ thể và trí óc đi vào quỹ đạo.
- Đặt mục tiêu rõ ràng mỗi ngày: Dành khoảng 30 phút để tự kiểm điểm, lên kế hoạch cho ngày hôm sau từ những việc nhỏ nhất. Điều này tạo ra một lộ trình rõ ràng, giúp bạn biết mình cần làm gì thay vì sống trôi nổi.
- Loại bỏ các yếu tố gây xao nhãng: Ý thức được những “kẻ cắp thời gian” như mạng xã hội, game… và chủ động tạo ra một môi trường sống gọn gàng, ít cám dỗ là điều then chốt để xây dựng kỷ luật.
- Tự khen – chê hợp lý: Hãy là người giám sát nghiêm khắc nhưng cũng là người động viên tích cực nhất của chính mình. Ghi nhận những thành tích nhỏ để tạo động lực và nhìn thẳng vào sai sót để sửa chữa.
- Tìm kiếm bạn đồng hành: Kết nối với những người có cùng chí hướng, mục tiêu sống lành mạnh sẽ tạo ra một mạng lưới hỗ trợ quý giá, giúp hành trình tự lập trở nên ý nghĩa và bớt cô đơn hơn.
