Nếu hệ thống dòng hải lưu Đại Tây Dương sụp đổ, châu Âu sẽ phải đối mặt với mùa đông lạnh giá cực đoan, gây hậu quả nghiêm trọng cho khí hậu, xã hội và an ninh lương thực.
Một nghiên cứu mới vừa công bố trên tạp chí Geophysical Research Letters đã phác thảo viễn cảnh đáng lo ngại nếu hệ thống dòng hải lưu quan trọng của Đại Tây Dương – gọi là AMOC (Atlantic Meridional Overturning Circulation) – sụp đổ. Hệ thống này vốn đóng vai trò như “băng chuyền” vận chuyển nước ấm từ vùng nhiệt đới lên phía bắc, điều hòa khí hậu ở châu Âu. Nếu nó sụp đổ, hậu quả sẽ lan rộng, đặc biệt là với khu vực Bắc bán cầu.
AMOC được cho là đang yếu đi do biến đổi khí hậu, khi sự nóng lên toàn cầu làm xáo trộn cân bằng nhiệt – muối trong đại dương. Trong nghiên cứu mới, các nhà khoa học đã mô phỏng một kịch bản nơi AMOC suy yếu 80%, đồng thời Trái Đất ấm lên khoảng 2 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Dù hành tinh đang nóng lên, mô hình cho thấy châu Âu có thể đối mặt với một “sự lạnh đi đáng kể”, với nhiều vùng bị băng bao phủ và mùa đông lạnh khắc nghiệt kéo dài.
“Chúng tôi nhận thấy nhiệt độ mùa đông ở London có thể giảm xuống âm 2,2 độ F, còn tại Oslo có thể chạm mức âm 55 độ F,” René van Westen, đồng tác giả nghiên cứu từ Đại học Utrecht (Hà Lan), chia sẻ.
Các mô hình còn chỉ ra rằng băng biển sẽ lan tới tận Hà Lan, Anh và Scandinavia, đồng thời làm gia tăng tần suất và cường độ bão ở Tây Âu. Điều này sẽ ảnh hưởng nặng nề đến cơ sở hạ tầng, năng lượng và chuỗi cung ứng lương thực – bởi các quốc gia châu Âu vốn không được thiết kế để thích ứng với kiểu thời tiết lạnh cực đoan như vậy.
Trong khi châu Âu lạnh đi, nghiên cứu cho thấy Hoa Kỳ sẽ tiếp tục ấm lên. Điều này đặt ra thách thức lớn cho các nhà hoạch định chính sách, bởi kịch bản khí hậu tương lai không còn đơn giản là “trái đất nóng lên đều”. Trên thực tế, sự chênh lệch nhiệt độ giữa Bắc và Nam Âu có thể làm biến đổi luồng gió phản lực, thúc đẩy hình thành các cơn bão mạnh hơn, đe dọa sự ổn định của khu vực.
Không chỉ dừng ở nhiệt độ, sụp đổ dòng hải lưu AMOC còn khiến mực nước biển dâng cao – đặc biệt ảnh hưởng đến bờ đông nước Mỹ, nơi đã ghi nhận mức độ lũ lụt gia tăng trong nhiều năm trở lại đây.
“Sự kiện này nếu xảy ra sẽ vô cùng tồi tệ cho xã hội. Chúng tôi muốn tránh điều đó bằng mọi giá,” Van Westen nhấn mạnh.
Tuy nhiên, các nhà khoa học cũng lưu ý rằng nghiên cứu này chỉ sử dụng một mô hình khí hậu và vẫn còn nhiều ẩn số chưa thể giải đáp. Giáo sư Richard Allen từ Đại học Reading (Anh), người không tham gia nghiên cứu, cho biết: “Ngay cả khả năng kịch bản nghiêm trọng này xảy ra cũng đủ để chúng ta cần giám sát kỹ lưỡng những thay đổi đang diễn ra trong đại dương.”
Cuối cùng, Van Westen khuyến nghị: bên cạnh việc chuẩn bị cho một thế giới ấm lên, nhân loại cũng phải sẵn sàng cho khả năng khí hậu trở nên lạnh đi bất ngờ – một rủi ro tưởng như ngược đời nhưng hoàn toàn có thể xảy ra trong tương lai không xa nếu AMOC sụp đổ.