Việc trùng tên đường sau sáp nhập hành chính tại TP. HCM đang gây nhiều bất cập trong điều phối giao thông, cấp cứu và quản lý đô thị.
Sau quá trình sáp nhập hành chính, đặc biệt khi TP. HCM mở rộng địa giới bao gồm các khu vực từ Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu, tình trạng trùng tên đường diễn ra ngày càng phổ biến, gây nhiều khó khăn trong công tác quản lý hành chính và ảnh hưởng đến đời sống người dân.
Thông tin này được ông Nguyễn Minh Nhựt, Phó Trưởng Ban Văn hóa – Xã hội HĐND TP. HCM, chia sẻ tại hội nghị tổng kết việc triển khai Nghị định 91 của Chính phủ liên quan đến công tác đặt và đổi tên đường, phố, công trình công cộng vào chiều ngày 10 tháng 7.
Ông Nhựt chỉ rõ, việc sáp nhập giữa các địa phương không đi kèm quá trình rà soát tên đường toàn diện đã dẫn tới tình trạng các tuyến đường cùng tên tồn tại ở những phường hoặc xã liền kề. Chẳng hạn, tên đường Nguyễn Văn Trỗi hiện diện đồng thời tại quận Phú Nhuận, quận 3 (TP. HCM cũ) và cả phường Dĩ An thuộc khu vực Bình Dương trước đây. Tương tự, đường Lê Lợi được ghi nhận ở phường Sài Gòn, phường Thủ Dầu Một và phường Bà Rịa.
Thực trạng này không chỉ gây ra sự nhầm lẫn trong quá trình định vị và điều hành giao thông mà còn ảnh hưởng đến hoạt động logistics, cấp cứu y tế, chữa cháy khẩn cấp và xử lý dữ liệu đô thị.
Ông Nhựt nêu ba nguyên nhân cốt lõi dẫn đến sự gia tăng trùng tên đường: (1) lịch sử đặt tên độc lập, thiếu điều phối liên tỉnh; (2) sự thiếu đồng bộ trong hệ thống thông tin địa lý (GIS); và (3) quá trình sáp nhập hành chính diễn ra nhanh chóng, không kịp hoàn thiện thống kê tên đường, quy hoạch lại hệ thống danh xưng.
PGS-TS Hà Minh Hồng, đại diện Hội Khoa học Lịch sử TP. HCM, cho biết trong giai đoạn 2019–2020, thành phố đã ghi nhận 132 tên được sử dụng trùng lặp cho tổng cộng 311 tuyến đường. Con số này được dự báo sẽ còn tăng thêm sau khi địa giới hành chính mở rộng. Đáng chú ý, nhiều tuyến đường cùng tên nay thuộc một phường mới hoặc hai phường sát nhau, khiến cư dân buộc phải tự phân biệt bằng cách thêm tên gọi dân gian như “Hoa Lan lớn” và “Hoa Lan bé”.
“Như trường hợp hai đường cùng tên Hoa Lan giao nhau tại phường Cầu Kiệu mới, cư dân phải tự phân biệt theo kích thước đường”, ông Hồng dẫn chứng.
Về mặt giải pháp, ông Nhựt đề xuất không nên thay toàn bộ tên đường, thay vào đó cần bổ sung yếu tố định danh địa lý để phân biệt. Bài học từ Hà Nội sau khi sáp nhập với Hà Tây năm 2008 là một ví dụ tiêu biểu: tên đường trùng được giữ nguyên nhưng thêm tên phường, như “Nguyễn Trãi (Hà Đông)” và “Nguyễn Trãi (Thanh Xuân)”.
Bên cạnh đó, thành phố có thể áp dụng mô hình quản lý tên đường của thành phố New York (Hoa Kỳ), kết hợp giữa tên riêng với số thứ tự hoặc khu vực địa lý trong hệ thống địa chỉ. Việc thay đổi cũng cần có lộ trình và lồng ghép với các chương trình chỉnh trang đô thị.
PGS-TS Hà Minh Hồng cũng đề xuất xây dựng một tổ công tác thực hiện khảo sát và thống kê toàn bộ tuyến đường trùng tên, triển khai theo ba giai đoạn: thu thập dữ liệu từ Sở Xây dựng của ba địa phương liên quan, sử dụng phần mềm GIS để phân tích và lập danh mục trùng tên; cuối cùng là phân loại theo khu vực, mục đích đặt tên và thời điểm đặt tên.
Từ đó, thành phố có thể tiến hành đổi tên một cách khoa học và thống nhất, ví dụ như: “Nguyễn Văn Linh – Khu Đông”, “Nguyễn Văn Linh – Khu Tây”, hoặc thêm số như “Nguyễn Văn Linh 1”, “Nguyễn Văn Linh 2” để tránh nhầm lẫn.
Sau sáp nhập, TP. HCM đã trở thành đô thị lớn nhất cả nước với diện tích hơn 6.700km² và dân số xấp xỉ 14,6 triệu người. Thành phố hiện có 168 phường, xã và đặc khu. Trong hai thập niên qua, TP. HCM đã đặt tên cho 643 tuyến đường và công trình công cộng. Ngân hàng tên đường hiện có 1.375 tên, trong đó vẫn còn 755 tên chưa được sử dụng.
Theo Nghị định 91, việc đặt, đổi tên đường thuộc thẩm quyền của HĐND cấp tỉnh, trong khi UBND tỉnh sẽ chịu trách nhiệm thành lập hội đồng tư vấn để xây dựng ngân hàng tên, lập danh mục, lấy ý kiến từ các cơ quan chuyên môn và tổ chức chính trị – xã hội.
Những điều chỉnh liên quan đến tên đường không chỉ mang tính hành chính mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến tính hiệu quả trong quản lý đô thị, vận hành dịch vụ công và sự thuận tiện của người dân trong đời sống hàng ngày. Do đó, cần được thực hiện bài bản, thống nhất và có tầm nhìn dài hạn.