Thái Lan thừa nhận đã triển khai đạn chùm vào lãnh thổ Campuchia, khiến căng thẳng hai nước leo thang và dấy lên tranh cãi về luật pháp quốc tế.
Căng thẳng giữa Thái Lan và Campuchia tiếp tục leo thang khi chính quyền Bangkok xác nhận đã dùng đạn chùm để tấn công một số vị trí quân sự trên lãnh thổ Campuchia. Hành động này vấp phải chỉ trích mạnh mẽ từ Phnom Penh, cáo buộc Thái Lan vi phạm nghiêm trọng các chuẩn mực của luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước về Bom, Đạn chùm (CCM).
Theo bà Maly Socheata – người phát ngôn Bộ Quốc phòng Campuchia – ngày 25 tháng 7, lực lượng vũ trang Thái Lan đã tiến hành không kích tại 7 địa điểm thuộc lãnh thổ Campuchia, bao gồm việc sử dụng bom chùm tại hai trong số đó. Bà cho rằng điều này cấu thành “hành vi vi phạm luật pháp quốc tế”, cụ thể là trái với các nguyên tắc của Công ước CCM – một hiệp định cấm sử dụng và tích trữ loại vũ khí này.
Về phía Thái Lan, ông Winthai Suwaree – phát ngôn viên quân đội nước này – đã xác nhận thông tin trên và cho biết các đơn vị Thái Lan chỉ sử dụng đạn chùm trong trường hợp thật sự cần thiết nhằm “gia tăng hiệu quả phá hủy mục tiêu quân sự”. Ông nhấn mạnh rằng các đạn con sau khi tách ra từ quả bom mẹ sẽ phát nổ theo trình tự, nhưng không phải là mìn sát thương và không để lại hậu quả lâu dài cho dân thường. Đồng thời, Thái Lan không phải là quốc gia thành viên của Công ước CCM nên không bị ràng buộc bởi các điều khoản của hiệp định này.
Trong một cuộc diễn tập quân sự diễn ra ngày 17 tháng 7, các tiêm kích F-16 của Không quân Thái Lan đã phóng bom xuống các khu vực giả định – điều được cho là màn thử nghiệm khả năng triển khai bom chùm trong điều kiện thực tế.
Vũ khí mang đầu đạn chùm, gồm bom, tên lửa, pháo và rocket, thường có khả năng phát tán hàng chục đến hàng trăm quả đạn con bao phủ khu vực rộng lớn. Dù điều này làm tăng hiệu quả tiêu diệt mục tiêu, nhưng đạn con không nổ có thể tồn tại trong thời gian dài, gây nguy hiểm cho dân thường ngay cả sau khi xung đột đã kết thúc. Theo thống kê của Reuters, có tới 60% số thương vong từ bom chùm xảy ra trong lúc người dân sinh hoạt hằng ngày. Trong số này, một phần ba là trẻ em, do nhầm lẫn đạn con với đồ chơi.
Trước các rủi ro nghiêm trọng, hơn 120 quốc gia đã ký kết Công ước CCM từ năm 2008, cam kết ngừng sản xuất, tích trữ, sử dụng và buôn bán loại vũ khí này. Tuy nhiên, Thái Lan và Campuchia đều không tham gia hiệp định.
Căng thẳng hai nước gia tăng sau khi xảy ra giao tranh gần khu vực đền Ta Moan Thom vào sáng 24 tháng 7, chỉ một ngày sau khi quan hệ đôi bên bắt đầu xấu đi. Trận chiến nhanh chóng lan rộng dọc biên giới, với các đợt pháo kích dữ dội từ cả hai phía. Mỗi bên đều cáo buộc đối phương nổ súng trước.
Cuộc đụng độ lần này được đánh giá là nghiêm trọng nhất giữa hai nước trong hơn một thập kỷ qua. Theo phía Thái Lan, xung đột khiến 20 người thiệt mạng, gồm 14 dân thường và 6 binh sĩ, cùng hàng chục người bị thương. Bộ Quốc phòng Campuchia báo cáo 13 người chết và ít nhất 71 người bị thương.
Vào ngày 25 tháng 7, Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc đã tổ chức họp kín để thảo luận tình hình căng thẳng tại biên giới Thái Lan – Campuchia. Đại sứ Campuchia tại Liên Hợp Quốc – ông Chhea Keo – kêu gọi các bên lập tức chấm dứt giao tranh và cùng tìm kiếm giải pháp hòa bình thông qua đối thoại.
Trong khi đó, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Thái Lan – ông Nikorndej Balankura – nhận định rằng tình hình đang có dấu hiệu hạ nhiệt từ chiều 25 tháng 7. Ông cũng khẳng định Bangkok sẵn sàng bước vào bàn đàm phán, thậm chí hoan nghênh vai trò trung gian từ Malaysia – nước đang giữ chức Chủ tịch luân phiên ASEAN.
Tình hình hiện vẫn đang được theo dõi sát sao bởi cộng đồng quốc tế, trong bối cảnh nguy cơ xung đột leo thang luôn hiện hữu nếu không có biện pháp kiềm chế kịp thời từ hai phía.
