Ngày càng nhiều người trẻ thuộc thế hệ Z tại Mỹ lựa chọn trì hoãn việc sinh con, không chỉ vì lý do tài chính mà còn do lo ngại môi trường sống và thay đổi xã hội, gây ảnh hưởng lâu dài đến cơ cấu dân số và kinh tế quốc gia.
Một báo cáo mới từ nền tảng AI Pearl.com chỉ ra rằng thế hệ Z—những người sinh từ năm 1997 đến 2012—đang thể hiện xu hướng chần chừ trong việc làm cha mẹ nhiều hơn cả thế hệ Millennials. Theo khảo sát, 39% Gen Z cho biết họ trì hoãn sinh con vì tình hình tài chính không ổn định, so với 36% của thế hệ trước đó.
Xu hướng này diễn ra trong bối cảnh Hoa Kỳ ghi nhận mức giảm kỷ lục về tỷ lệ sinh vào năm 2023, theo dữ liệu từ CDC. Các chuyên gia cho rằng nếu tỷ lệ sinh tiếp tục thấp hơn mức thay thế trong nhiều thập kỷ tới, điều này có thể gây ra những hệ lụy nghiêm trọng tới lực lượng lao động và tăng trưởng kinh tế.
Không chỉ là vấn đề tài chính, nhiều chuyên gia nhận định Gen Z đang đặt ra những câu hỏi sâu sắc về ý nghĩa của việc làm cha mẹ trong bối cảnh toàn cầu thay đổi chóng mặt. Giáo sư Thoại Ngô từ Đại học Columbia chỉ ra rằng thế hệ này trưởng thành trong môi trường đầy bất ổn, từ khủng hoảng khí hậu đến lạm phát và giá nhà đất leo thang.
“Nợ sinh viên, giá nhà ở, chi phí chăm sóc trẻ em – tất cả khiến tài chính cá nhân trở thành một bài toán khó. Điều đó khiến hôn nhân và sinh con không còn là lộ trình hiển nhiên như trước đây,” ông Ngô phân tích.
Thực tế, tỷ lệ sinh giảm không chỉ là chỉ số nhân khẩu học. Theo các nhà phân tích, nó còn phản ánh sự thay đổi trong quan niệm sống: nhiều người trẻ từ chối lập gia đình hoặc sinh con không phải vì từ bỏ thiên chức, mà vì đang tái định nghĩa lại những giá trị gắn với việc này.
Katie Trowbridge, giám đốc điều hành Curiosity 2 Create, nhận định: “Thế hệ Z không thờ ơ với làm cha mẹ – họ đang suy nghĩ sâu hơn. Họ muốn nuôi dạy con cái trong một môi trường bền vững, công bằng và đáng sống.”
Tuy nhiên, chính sự thận trọng đó lại kéo theo hệ lụy kinh tế. Việc trì hoãn sinh con đồng nghĩa với việc trì hoãn các quyết định lớn khác như mua nhà. 36% Gen Z trong khảo sát thừa nhận đã từ bỏ kế hoạch sở hữu bất động sản vì lý do tương tự.
Trong khi đó, 33% Gen Z và 40% Millennials hiện đang chuyển sang sử dụng trí tuệ nhân tạo để hỗ trợ lập ngân sách, cho thấy mức độ lo ngại tài chính sâu sắc. Moira Corcoran, chuyên gia từ Pearl, cho biết: “Người trẻ đang mất niềm tin vào khả năng tài chính của bản thân. Họ cắt giảm chi tiêu, hoãn sinh con, và tìm cách thích nghi trong một nền kinh tế đầy biến động.”
Sự thay đổi này dẫn đến những tác động chính trị và xã hội rộng lớn. Những người chọn không có con – gọi là nhóm “childfree” – ngày càng phổ biến, đặc biệt ở các khu vực thành thị, nơi chi phí sinh hoạt cao và cơ hội nghề nghiệp lớn.
Đáp lại xu hướng này, nhiều chính sách đang được đề xuất để khuyến khích sinh đẻ, như “Tháng Gia đình Tự nhiên” ở bang Ohio. Tổng thống Donald Trump và Phó Tổng thống JD Vance cũng ủng hộ các biện pháp thúc đẩy hôn nhân và gia đình.
Tuy nhiên, theo chuyên gia tài chính Alex Beene, “Không thể chỉ cổ vũ sinh con bằng khẩu hiệu. Chúng ta cần giải quyết tận gốc vấn đề về bất bình đẳng, giá nhà, chi phí chăm sóc trẻ em và hỗ trợ gia đình mới có thể thay đổi được xu thế.”
Nếu không có các biện pháp hỗ trợ cấu trúc, tỷ lệ sinh tiếp tục giảm có thể đẩy nền kinh tế vào trạng thái trì trệ trong dài hạn. Kevin Thompson, CEO 9i Capital Group, cảnh báo rằng sự mất cân đối dân số sẽ khiến quốc gia phải chi tiêu nhiều hơn cho y tế và an sinh xã hội, trong khi lực lượng lao động ngày càng thu hẹp.
“Vấn đề không chỉ là số lượng người dân, mà là cấu trúc tuổi tác đang ảnh hưởng đến năng suất và sự phát triển thịnh vượng,” Thompson kết luận.
Từ dữ liệu hiện tại, có thể thấy Gen Z không từ chối sinh con – họ đang chờ đợi một thế giới tốt đẹp hơn để có thể làm điều đó với sự an tâm.