Gánh nặng thuế tăng cao nhằm tài trợ cho chiến tranh khiến ngành dầu mỏ Nga đối mặt với nguy cơ suy thoái sâu, sản xuất kém hiệu quả và thiếu đầu tư.
Ngành công nghiệp dầu mỏ – trụ cột tài chính của Nga – đang rơi vào tình trạng khó khăn nghiêm trọng khi chính phủ gia tăng thuế để bù đắp cho nguồn thu bị mất vì các lệnh trừng phạt liên quan đến cuộc chiến ở Ukraine. Gánh nặng thuế, theo các quan chức năng lượng, đã đạt đến mức khiến hoạt động sản xuất trở nên không còn lợi nhuận.
Tại hội nghị công nghiệp được tổ chức ở Moscow, ông Anton Rubtsov – Giám đốc bộ phận dầu khí thuộc Bộ Năng lượng Nga – đã thẳng thắn thừa nhận rằng hệ thống thuế hiện tại đang gây áp lực quá lớn lên các nhà sản xuất dầu mỏ trong nước. Ông cảnh báo rằng nếu giá dầu tiếp tục giảm, ngành công nghiệp dầu mỏ Nga sẽ đối diện với sự sụt giảm đầu tư và sản lượng, kéo theo hệ quả dài hạn là trì trệ tăng trưởng.
Theo phân tích từ Reuters, doanh thu dầu khí của Nga trong tháng 5/2025 đã giảm gần 33% so với cùng kỳ năm ngoái, chỉ đạt 0,52 nghìn tỷ rúp (tương đương khoảng 6,48 tỷ USD). Đây là mức thấp nhất kể từ tháng 7/2023 – thời điểm giá dầu lao dốc và đồng rúp tăng giá gây thêm sức ép lên nguồn thu từ xuất khẩu năng lượng.
Một nguyên nhân chính được xác định là việc Nga chuyển cách tính thuế dầu từ cơ chế dựa trên giá dầu Urals – loại dầu chủ lực – sang công thức liên kết với giá dầu Brent quốc tế. Trong bối cảnh giá Urals sụt giảm nghiêm trọng, thay đổi này khiến các doanh nghiệp năng lượng Nga gặp khó trong duy trì lợi nhuận.
“Gánh nặng thuế quá lớn đến mức hiện tại, hầu hết các phương án duy trì sản xuất đều không còn khả thi về tài chính,” – Anton Rubtsov, Bộ Năng lượng Nga.
Chuyên gia thị trường David Goldman từ Novion Global nhận định rằng hệ thống thuế hiện hành đang đẩy chính phủ Nga vào thế khó: vừa cần khuyến khích đầu tư để giữ sản lượng, vừa phải đảm bảo ngân sách nhà nước không bị thâm hụt sâu hơn. Việc duy trì sản lượng dầu khoảng 540 triệu tấn mỗi năm đến năm 2050, theo Rubtsov, sẽ đòi hỏi mức đầu tư tăng gấp đôi so với hiện tại.
Trong khi chính phủ Nga vẫn tìm cách cân bằng áp lực tài chính, một số công ty lớn như Gazprom được cho là sẽ được ưu ái giảm thuế – lên tới 30% vào năm 2025. Động thái này cho thấy xu hướng áp dụng chính sách chọn lọc, nhằm duy trì dòng tiền cho các tập đoàn quốc doanh có ảnh hưởng chiến lược.
Bối cảnh này càng trở nên phức tạp khi Liên minh châu Âu vừa áp đặt gói trừng phạt thứ 17 nhằm vào “đội tàu bóng tối” – hệ thống tàu chở dầu không chính thức của Nga dùng để né tránh lệnh cấm. Dự kiến, gói trừng phạt thứ 18 đang được khẩn trương chuẩn bị, tiếp tục siết chặt hoạt động xuất khẩu dầu.
Câu hỏi đặt ra lúc này là liệu Hoa Kỳ – dưới thời ông Trump nếu trở lại Nhà Trắng – có tiếp tục bổ sung các biện pháp trừng phạt nghiêm ngặt hơn với ngành năng lượng Nga, đặc biệt nếu Điện Kremlin không sẵn sàng đàm phán hòa bình.
