Xây dựng trung tâm tài chính quốc tế tại TP.HCM được xem là bước phát triển tiếp theo trong tiến trình hội nhập thể chế sau khi Việt Nam gia nhập WTO và ký các FTA lớn.
Cần xây dựng trung tâm tài chính quốc tế tại TP.HCM
Kể từ khi gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), Việt Nam đã bước vào một giai đoạn hội nhập sâu rộng chưa từng có. Việc mở cửa thị trường không chỉ giới hạn ở lĩnh vực thương mại hàng hóa mà còn lan tỏa đến khía cạnh thể chế, luật pháp và cải cách hành chính. Trong bối cảnh đó, tham vọng xây dựng trung tâm tài chính quốc tế tại TP.HCM không đơn thuần là một dự án phát triển đô thị – mà là bước tiếp theo trong tiến trình hội nhập mang tầm chiến lược quốc gia.
Thạc sĩ Bùi Phú Châu, chuyên gia trong lĩnh vực pháp luật, nhận định rằng trung tâm tài chính quốc tế không nên chỉ được hiểu là một tổ hợp hạ tầng thu hút ngân hàng và tổ chức tài chính. Cốt lõi của thành công nằm ở việc thiết lập một “sandbox” thể chế – không gian thử nghiệm chính sách cởi mở, minh bạch và hiệu quả. TP.HCM, với lợi thế về quy mô kinh tế, dân số năng động và hệ sinh thái khởi nghiệp, được xem là địa phương hội tụ đầy đủ các điều kiện để hiện thực hóa ý tưởng này. Theo quy hoạch, trung tâm này sẽ được đặt tại Khu đô thị mới Thủ Thiêm, TP. Thủ Đức – khu vực đang phát triển mạnh về hạ tầng và đô thị thông minh.
Quay lại dấu mốc năm 2007, khi Việt Nam chính thức trở thành thành viên WTO, đất nước đã buộc phải chuyển đổi từ tư duy quản lý sang tư duy phục vụ thị trường, đồng thời chuẩn hóa luật pháp để hòa nhập với chuẩn mực toàn cầu. Những bước đi này tiếp tục được củng cố qua loạt hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như CPTPP, EVFTA, RCEP… và nay là hội nhập sâu về tài chính, dòng vốn và thể chế thị trường vốn.
Một khía cạnh sống còn trong việc xây dựng trung tâm tài chính quốc tế là bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư. Dù Luật Đầu tư 2020 có nêu rõ các chính sách bảo hộ tài sản và quyền lợi hợp pháp của nhà đầu tư, nhiều chuyên gia cho rằng các quy định hiện hành vẫn còn quá chung chung, thiếu tính khả thi trong thực tiễn. Ví dụ, không ít nhà đầu tư gặp khó khi muốn chuyển lợi nhuận ra nước ngoài sau khi bán bất động sản, do mỗi ngân hàng yêu cầu một bộ tài liệu khác nhau, và pháp luật không hướng dẫn rõ ràng.
Thêm vào đó, giải quyết tranh chấp một cách minh bạch là yếu tố then chốt tạo dựng niềm tin thị trường. Theo ông Châu, quy trình xử lý tranh chấp cần hai trụ cột: một là cơ chế giải quyết hiệu quả (như trọng tài thương mại quốc tế), hai là quy trình thi hành phán quyết cần rõ ràng, minh bạch và không cản trở. Hiện nay, quy định pháp luật vẫn còn lỗ hổng, khi không định nghĩa cụ thể “nguyên tắc cơ bản của pháp luật Việt Nam” – lý do chính khiến nhiều phán quyết trọng tài quốc tế không được công nhận tại Việt Nam.
Bài học từ Singapore – với Trung tâm Trọng tài Quốc tế SIAC – cho thấy yếu tố con người đóng vai trò quyết định. Chính uy tín của Chủ tịch SIAC, ông Gary Born, và sự tham gia của nhiều luật sư uy tín trong khu vực (bao gồm cả Việt Nam) đã đưa SIAC thành điểm đến hàng đầu về giải quyết tranh chấp quốc tế. Muốn TP.HCM sánh vai cùng những trung tâm tài chính như Dubai, Hong Kong hay Singapore, cần có một đội ngũ nhân sự chất lượng quốc tế, cùng một bộ máy điều hành chuyên nghiệp, độc lập và mang tầm nhìn toàn cầu.
Tổng thể, việc xây dựng trung tâm tài chính quốc tế không phải là dự án tách biệt mà là phần tiếp nối của tiến trình hội nhập đã bắt đầu từ gần hai thập kỷ trước. Đây là bước chuyển mình thể hiện cam kết của Việt Nam trong việc nâng cấp thể chế, bảo vệ nhà đầu tư và tạo lập một môi trường tài chính minh bạch, công bằng và cạnh tranh.
