Tổng thống Trump biến Phòng Bầu dục thành đấu trường công kích chính trị, khiến nhiều lãnh đạo thế giới lúng túng khi tiếp xúc với Mỹ.
Trong nhiệm kỳ tổng thống thứ hai của Donald Trump, Phòng Bầu dục – nơi vốn mang tính biểu tượng cho sự trang nghiêm trong chính trị đối ngoại của Mỹ – đang dần biến thành một sân khấu công khai để ông chủ Nhà Trắng công kích các nhà lãnh đạo nước ngoài.
Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa mới đây đã trở thành “nạn nhân” mới nhất của phong cách tiếp đón bất ngờ và đối đầu gay gắt từ Trump, khi bị cáo buộc không bảo vệ người da trắng tại Nam Phi khỏi một “cuộc diệt chủng” – một tuyên bố gây tranh cãi và bị bác bỏ bởi giới chuyên gia và chính giới Nam Phi.
Tại buổi gặp, Trump đã trình chiếu hình ảnh các vụ tấn công nhắm vào nông dân da trắng Afrikaner như một phần của màn “truy vấn” ngay trong phòng họp báo chí, khiến Ramaphosa bất ngờ và lúng túng. Trước đó, Trump đã ký sắc lệnh công nhận một bộ phận người Nam Phi da trắng là “nạn nhân nhân đạo” và cho phép họ tị nạn tại Mỹ, đồng thời cắt viện trợ và trục xuất đại sứ Nam Phi khỏi Washington.
Đây không phải là lần đầu các nhà lãnh đạo nước ngoài phải đối mặt với những tình huống khó xử trong Phòng Bầu dục. Trước đó, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và Vua Abdullah II của Jordan cũng từng trải qua những khoảnh khắc căng thẳng tương tự. Trong trường hợp của Zelensky, phản ứng ban đầu của ông dẫn đến mối quan hệ xấu đi, buộc ông phải nỗ lực chuộc lỗi về sau. Trong khi đó, Vua Abdullah – dù khó chịu khi Trump thúc ép nhận người tị nạn Gaza – vẫn không thể phản bác vì lo ngại ảnh hưởng đến nguồn viện trợ Mỹ.
Việc Trump và Phó Tổng thống JD Vance công khai “đấu khẩu” với nguyên thủ nước ngoài ngay tại trung tâm quyền lực của nước Mỹ được xem là biểu hiện của chính sách đối ngoại thiếu ổn định, mang đậm màu sắc dân túy và mang tính trình diễn nhằm phục vụ cơ sở cử tri trong nước, đặc biệt là nhóm MAGA.
Trong các buổi tiếp xúc, các nhà lãnh đạo quốc tế không chỉ phải chuẩn bị cho vấn đề song phương mà còn phải tính toán hình ảnh chính trị trong nước. Một phản ứng quá mềm có thể khiến họ bị đánh giá là yếu đuối, trong khi phản ứng mạnh lại có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến mối quan hệ chiến lược với Mỹ.
Một số nhà lãnh đạo đã xoay sở tốt trong hoàn cảnh khó khăn này. Thủ tướng Anh Keir Starmer chọn cách khéo léo dùng lịch sử và ngoại giao để giảm căng thẳng. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, bằng phong thái đối đầu nhưng lịch sự, đã nhiều lần bác bỏ các tuyên bố sai lệch của Trump. Trong khi đó, Thủ tướng Ý Giorgia Meloni – một chính khách cánh hữu – dùng ngôn ngữ “Make the West great again” để kết nối với thông điệp của Trump.
Thủ tướng Canada Mark Carney – người phải đối đầu với Trump trong bối cảnh bị yêu cầu “sáp nhập” Canada – thể hiện lập trường cứng rắn bằng câu nói dứt khoát: “Có những nơi không bao giờ được bán.” Tuy nhiên, Trump luôn nắm lợi thế cuối cùng khi có quyền kết thúc mọi cuộc trao đổi bằng tuyên bố đơn phương và yêu cầu báo chí rời phòng.
Một cuộc gặp đang được quan tâm sắp tới có thể là giữa Trump và tân Giáo hoàng Leo XIV – người Mỹ đầu tiên đảm nhận ngôi vị Giáo hoàng. Tuy chưa xác nhận sẽ đến Nhà Trắng, nhưng lời mời từ Trump qua Phó Tổng thống Vance đã được trao tận tay. Nhiều nhà quan sát cho rằng một cuộc hội kiến như vậy sẽ mang giá trị biểu tượng lớn, nhưng cũng có thể kéo theo tranh cãi về nghi thức và ngôn từ ngoại giao.
Trong khi các nghi lễ ngoại giao truyền thống ngày càng bị phá vỡ bởi phong cách công kích, phô trương của Trump, các nhà lãnh đạo thế giới đang phải điều chỉnh chiến lược ngoại giao cá nhân để đối phó với một Phòng Bầu dục không còn là nơi tôn nghiêm mà đã trở thành “đấu trường truyền thông chính trị” kiểu mới của Mỹ.
