Cuộc điện đàm giữa Trump và Putin khiến Ukraine lo ngại khi đề xuất ngừng bắn bị gỡ bỏ, tạo thêm áp lực lên Kyiv trong bối cảnh Nga đạt lợi thế quân sự.
Sau nhiều tháng nỗ lực vận động để duy trì sự ủng hộ từ phía Tổng thống Mỹ Donald Trump trong cuộc chiến chống lại cuộc tấn công của Nga, Ukraine và các đồng minh phương Tây lại một lần nữa rơi vào trạng thái bất an khi ông Trump bất ngờ thay đổi lập trường trong cuộc điện đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin.
Cuộc điện thoại kéo dài hai giờ diễn ra vào tối thứ Hai đã khép lại bằng việc Trump rút lại yêu cầu trước đó về một lệnh ngừng bắn vô điều kiện kéo dài 30 ngày – vốn được kỳ vọng là bước đệm cho quá trình nối lại đàm phán hòa bình giữa Kyiv và Moscow. Trong khi Ukraine ủng hộ sáng kiến này như một giải pháp giảm leo thang, thì phía Nga từ chối nhượng bộ.
Điều khiến tình hình thêm căng thẳng là tuyên bố của ông Trump rằng ông “không còn khả năng giải quyết cuộc chiến chỉ trong 24 giờ” như những phát ngôn trước đây, làm dấy lên nghi ngại rằng Washington sẽ giảm dần vai trò dẫn dắt trong việc gây sức ép buộc Nga xuống thang.
Điều này càng khiến Kyiv rơi vào thế cô lập, đặc biệt là sau cuộc tranh cãi công khai giữa ông Trump và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy vào tháng 2. Kể từ đó, các nỗ lực từ châu Âu nhằm nối lại quan hệ và giành lại ảnh hưởng ngoại giao với Mỹ đang đứng trước thách thức mới.
“Putin rõ ràng đang chơi trò câu giờ. Thật không may, chúng ta phải thừa nhận rằng ông ta không thực sự muốn đạt được hòa bình,” Bộ trưởng Quốc phòng Đức Boris Pistorius nhận định.
Còn bà Orysia Lutsevych, Giám đốc Diễn đàn Ukraine tại viện nghiên cứu Chatham House, bổ sung: “Chiến sự và ngoại giao chỉ là hai công cụ cùng một mục tiêu trong chiến lược của Điện Kremlin.”
Trước đó, chính ông Trump từng đe dọa áp đặt lệnh trừng phạt nghiêm khắc hơn nếu Nga không thể hiện cam kết tiến tới hòa bình. Nhưng giờ đây, thay vào đó là đề nghị hợp tác kinh tế sau chiến tranh, một “củ cà rốt” làm lu mờ “cây gậy” từng được kỳ vọng sẽ buộc Putin xuống thang.
Tình trạng mất phương hướng thể hiện rõ qua phản ứng của các nhà lãnh đạo châu Âu sau khi Trump trao đổi với Putin. Một nhà ngoại giao giấu tên từ EU thẳng thắn chia sẻ: “Trump đã đồng ý với kế hoạch ngừng bắn khi họp với chúng tôi, nhưng vài giờ sau đã bỏ nó khi nói chuyện với Putin. Chúng tôi không thể tin tưởng ông ấy quá một ngày.”
Trong khi đó, Putin tuyên bố sẵn sàng thảo luận về một bản ghi nhớ cho thỏa thuận hòa bình tương lai, đồng thời khẳng định các nỗ lực nhằm kết thúc xung đột đang “đi đúng hướng”. Tuy nhiên, không có dấu hiệu nào cho thấy Điện Kremlin sẽ nhượng bộ các điều kiện đàm phán cứng rắn vốn dựa trên những lợi thế Nga đang đạt được trên chiến trường rộng 1.000 km.
Hiện tại, viện trợ từ Hoa Kỳ – yếu tố then chốt giúp Ukraine chống đỡ trước ưu thế quân sự của Nga – đang trở nên không chắc chắn. Gói hỗ trợ lớn từ thời Tổng thống Joe Biden dự kiến hết hạn vào mùa hè tới, và Washington vẫn chưa đưa ra kế hoạch thay thế rõ ràng. Trong khi đó, châu Âu cam kết tiếp tục viện trợ, nhưng cũng phụ thuộc vào Mỹ trong việc cung cấp các hệ thống vũ khí tối quan trọng, như phòng không và tên lửa tầm ngắn.
Ngoài khía cạnh quân sự, mặt trận kinh tế cũng gây áp lực lớn. Dù Nga đã thích ứng một phần với các biện pháp trừng phạt của phương Tây, nền kinh tế nước này đang chịu sức ép lớn vì chi phí chiến tranh leo thang – một đòn bẩy mà Ukraine hy vọng Mỹ sẽ tận dụng triệt để hơn.
Dẫu vậy, các đồng minh của Ukraine vẫn tỏ ra kiên định. Dù cảm thấy thất vọng với kết quả từ cuộc điện đàm Trump-Putin, họ tiếp tục công bố các lệnh trừng phạt mới và tái khẳng định sự đoàn kết với Kyiv. Tuy nhiên, như một nhà ngoại giao châu Âu khác mô tả, “đây là một bước tiến và mười bước lùi” – phản ánh tâm trạng chung về sự thiếu nhất quán từ phía Washington.
