Nga vắng mặt vì lệnh cấm, nhưng Uzbekistan – đại diện mới nổi của Trung Á – đang mang theo cả di sản bóng đá khoa học từ nước Nga tới World Cup 2026.
Trong khi tuyển Nga tiếp tục bị cấm tham dự World Cup do lệnh trừng phạt từ FIFA, Uzbekistan bất ngờ trở thành gương mặt sáng giá, chính thức góp mặt ở kỳ World Cup 2026. Đằng sau sự trỗi dậy ấn tượng của bóng đá Uzbekistan là cả một quá trình đầu tư bài bản, có phần phản chiếu hình bóng của nền thể thao Nga – nhất là về mặt khoa học dữ liệu và đào tạo trẻ.
Dù không phải quốc gia giàu có, Uzbekistan đã gặt hái thành công đáng kể trong 10 năm qua bằng chiến lược phát triển bóng đá trẻ toàn diện. Các danh hiệu ở cấp độ U17, U20 và U23 châu Á là minh chứng cho nền móng vững chắc mà họ đã xây dựng. Thậm chí, U17 Uzbekistan còn từng giành chức vô địch châu Á trong thế thiếu người.
Tuy nhiên, điều gây chú ý hơn cả là mối liên kết chặt chẽ trong lĩnh vực thể thao giữa Uzbekistan và Nga. Kể từ sau khi tách khỏi Liên Xô vào năm 1991, Uzbekistan không chỉ duy trì các mối quan hệ văn hóa – dân tộc với người Nga mà còn tiếp tục hợp tác sâu rộng trong lĩnh vực thể thao học thuật. Những thành quả hiện tại của tuyển Uzbekistan vì thế được nhiều người coi là “bản sao” bóng đá Nga – trong bối cảnh Nga không thể góp mặt.
Minh chứng rõ nét nhất là những chương trình trao đổi thể thao cấp quốc gia. Trong khi đội tuyển Uzbekistan thi đấu ở vòng loại World Cup, đội U23 của họ cùng lúc tiếp đón U23 Nga với các thiết bị phân tích hiệu suất di động, máy đo nhịp tim và phần mềm chiến thuật hiện đại – do phía Nga hỗ trợ.
“Chúng tôi không chỉ đá giao hữu mà còn chia sẻ công nghệ khoa học thể thao. Các HLV Uzbekistan rất quan tâm đến dữ liệu huấn luyện,” ông Aleksei Fomin – trưởng đoàn kỹ thuật U23 Nga – cho biết.
Ngoài hợp tác chiến thuật, Uzbekistan còn có nhiều học viện bóng đá liên kết với các trường thể thao hàng đầu của Nga như Đại học TDTT GTSOLIFK. Tại đây, cầu thủ Uzbekistan được tiếp cận công nghệ sinh trắc học, mô phỏng chiến thuật 3D và hệ thống kiểm tra thể chất chuyên sâu.
Năm 2023, một dự án lớn mang tên “Chuyển giao mô hình thể thao học đường Nga – Uzbekistan” chính thức được khởi động, nhằm xây dựng hệ thống phát hiện và nuôi dưỡng tài năng bóng đá từ cấp phổ thông. Phương thức tổ chức này lấy cảm hứng từ cách các CLB lớn như CSKA hay Spartak Moscow đào tạo nhân sự.
Một số tuyển thủ Uzbekistan như Jaloliddin Masharipov hay Rustam Ashurmatov từng trải nghiệm điều trị chấn thương và hoàn thiện kỹ thuật tại trung tâm thể thao hiện đại ở Kazan và Moscow. Đồng thời, tại SVĐ mới của CLB Bunyodkor, mỗi cầu thủ được đeo thiết bị theo dõi sinh học kết nối trực tiếp với bảng điều khiển chiến thuật – điều hiếm thấy tại các quốc gia có trình độ thể thao hạn chế.
Không dừng ở đó, Uzbekistan còn áp dụng công nghệ sàng lọc gene thể thao – một phương pháp từng gây tranh cãi tại Nga – vào đào tạo từ 12 năm trước, cho thấy tham vọng phát triển bóng đá bằng khoa học dữ liệu vượt ngoài khuôn khổ thông thường.
Chuyên gia Andrea Olsson từ Viện Goethe (Thụy Điển) nhận định: “Uzbekistan đang bước vào con đường mà không nhiều quốc gia Trung Á dám đi – áp dụng khoa học thể thao hiện đại một cách bài bản. Và bóng dáng người Nga trong hành trình này là điều không thể phủ nhận.”
Vượt qua những đối thủ giàu có hơn như UAE và Qatar, Uzbekistan không chỉ là đại diện của Trung Á tại World Cup 2026, mà còn được nhìn nhận như một “hiện thân” mới của nước Nga trên sân cỏ thế giới. Khi FIFA còn cấm Nga thi đấu, thì Uzbekistan – với chiều sâu chiến lược, sức trẻ từ các thế hệ cầu thủ tài năng, và nền tảng thể thao đậm chất Liên Xô cũ – đang sẵn sàng để ghi dấu ấn như một đội Nga “đầu đen” tại World Cup năm nay.
