Mặc dù đã đạt được thỏa thuận ngừng bắn, Ấn Độ và Pakistan vẫn chưa khôi phục hiệp ước chia sẻ nước sông Ấn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh nguồn nước của khu vực.
Một góc nhìn về đập thủy điện Uri-II trên sông Jhelum chảy từ Kashmir của Ấn Độ vào Kashmir do Pakistan quản lý, gần Uri ở quận Baramulla của Kashmir do Ấn Độ quản lý, ngày 7 tháng 5 năm 2025. REUTERS/Stringer
Dù căng thẳng quân sự giữa Ấn Độ và Pakistan đã hạ nhiệt bằng một thỏa thuận ngừng bắn vào ngày 10/5, một trong những điểm mấu chốt trong quan hệ song phương – hiệp ước chia sẻ nước sông Ấn – vẫn bị đình chỉ, khiến nguy cơ khủng hoảng nguồn nước tiếp tục hiện hữu.
Theo tiết lộ từ bốn nguồn tin chính phủ của cả hai quốc gia, hiệp ước sông Ấn – một văn kiện quốc tế quan trọng được ký năm 1960 với vai trò trung gian của Ngân hàng Thế giới – vẫn chưa được khôi phục, bất chấp các bên đã dừng giao tranh sau những ngày đẫm máu ở khu vực Kashmir.
Ấn Độ giữ lập trường cứng rắn sau vụ tấn công du khách
Ấn Độ đã đơn phương đình chỉ hiệp ước vào tháng trước, sau khi xảy ra vụ tấn công chết người nhằm vào du khách theo đạo Hindu tại Kashmir. New Delhi cáo buộc Islamabad hậu thuẫn các nhóm vũ trang đứng sau vụ việc, điều mà phía Pakistan kiên quyết bác bỏ.
Trả lời Reuters, một quan chức Bộ Nguồn nước Pakistan xác nhận:
“Hiệp ước sông Ấn không được đưa vào nội dung các cuộc thảo luận về ngừng bắn.”
Trong khi đó, một quan chức thuộc chính phủ Ấn Độ khẳng định:
“Lập trường của chúng tôi về hiệp ước vẫn không thay đổi.”
Mặc dù đã có thỏa thuận ngừng mọi hành động quân sự và bắn phá, các biện pháp cứng rắn khác như đình chỉ thương mại song phương, đóng cửa biên giới trên bộ và ngừng cấp thị thực vẫn tiếp tục được giữ nguyên.
Sông Ấn. (Nguồn: thehindu.com)
Pakistan có thể đưa vụ việc ra pháp lý quốc tế
Chính phủ Pakistan đang cân nhắc các biện pháp pháp lý quốc tế để phản đối việc đình chỉ hiệp ước mà họ cho là đe dọa nghiêm trọng đến nguồn cung nước cho nông nghiệp – lĩnh vực chiếm đến 80% nhu cầu nước của quốc gia này.
Hiệp ước nước sông Ấn vốn được xem là một trong những thỏa thuận về tài nguyên xuyên biên giới hiếm hoi vẫn còn hiệu lực giữa hai cường quốc hạt nhân tại Nam Á, bất chấp mối quan hệ thường xuyên căng thẳng. Tuy nhiên, hành động mới nhất của Ấn Độ đang làm dấy lên lo ngại rằng cơ chế hợp tác này có thể bị phá vỡ vĩnh viễn.
Đụng độ biên giới tạm lắng, nhưng bất đồng chưa hóa giải
Căng thẳng leo thang kể từ ngày 7/5 khi Ấn Độ tiến hành các cuộc không kích nhằm vào các địa điểm bị cho là “trại khủng bố” trên lãnh thổ Pakistan. Đến tối 10/5, hai bên tuyên bố đạt được một thỏa thuận ngừng bắn, dù cách gọi khác nhau – Pakistan gọi đó là “thỏa thuận ngừng bắn”, trong khi Ấn Độ mô tả là “dừng mọi hành động quân sự”.
Dù vậy, thỏa thuận chỉ được xem là bước đi mang tính kỹ thuật nhằm hạ nhiệt giao tranh, còn các mâu thuẫn cốt lõi – bao gồm hiệp ước nước – vẫn chưa có lối thoát.
