Bỏ cấp phép xây dựng: Giải pháp giảm chi phí và ngăn nhũng nhiễu trong bất động sản

Bỏ cấp phép xây dựng giúp người dân giảm chi phí, tiết kiệm thời gian và hạn chế tiêu cực trong lĩnh vực bất động sản đô thị, nhất là tại TP.HCM.

Sau khi Thủ tướng Phạm Minh Chính có chỉ đạo quyết liệt yêu cầu loại bỏ những thủ tục hành chính rườm rà, đặc biệt là trong lĩnh vực cấp phép xây dựng, nhiều người dân và chuyên gia đã bày tỏ sự đồng thuận, cho rằng đây là bước đi cần thiết nhằm cải thiện môi trường đầu tư và giảm thiểu chi phí không chính thức trong xây dựng nhà ở.

Tình trạng thủ tục xin phép xây dựng kéo dài không chỉ khiến người dân mệt mỏi vì phải tuân theo nhiều yêu cầu không thực tế, mà còn tạo cơ hội cho các hình thức “gợi ý” nhờ cậy dịch vụ ngoài luồng. Chị Hồng Hạnh, một kiến trúc sư sinh sống tại quận 12 (TP.HCM), chia sẻ rằng dù có chuyên môn thiết kế, nhưng hồ sơ nhà ở chị tự vẽ vẫn thường xuyên bị trả về vì lý do “sai bản vẽ”, trong khi các công ty dịch vụ lại dễ dàng được thông qua với chi phí dao động từ 10 đến 40 triệu đồng. Theo chị, nếu đã có quy hoạch 1/500 và quy chế kiến trúc rõ ràng thì người dân hoàn toàn có thể xây dựng mà chỉ cần thông báo với địa phương, không nhất thiết phải xin giấy phép như hiện nay.

Dưới góc nhìn tương tự, ông Trương Văn Nam (TP.HCM) nêu rõ: “Khi đã có thông tin quy hoạch cụ thể từ UBND phường, người dân có thể dựa vào đó để tự tổ chức xây dựng. Việc quản lý nên chuyển sang hậu kiểm: nếu xây sai thì yêu cầu điều chỉnh, vi phạm nặng thì cưỡng chế. Còn thủ tục xin phép hiện nay chỉ tạo ra gánh nặng tài chính và rủi ro bị làm khó”.

“Khâu dễ phát sinh nhũng nhiễu nhất hiện nay chính là cấp phép xây dựng và hậu kiểm. Nếu khu vực đã có quy hoạch chi tiết 1/500, thì việc bỏ cấp phép là hợp lý. Tuy nhiên, cần yêu cầu các chủ đầu tư, nhà thầu xây dựng có cam kết tuân thủ quy định; đồng thời phải công khai quy hoạch 1/500 rộng rãi trên cổng thông tin chính quyền để người dân dễ tiếp cận.”
– Ông Phạm Ngọc Liên, nguyên Giám đốc Văn phòng Đăng ký đất đai TP.HCM.

Ngoài việc tiết kiệm thời gian và chi phí cho người dân, việc bỏ cấp phép xây dựng ở những khu dân cư đã quy hoạch đầy đủ còn mang lại hiệu quả kinh tế vĩ mô: Nhà nước có thể cắt giảm biên chế, tinh gọn bộ máy hành chính và giảm áp lực cho cơ quan cấp phép. Đây cũng là cơ hội để hướng đến mô hình quản lý hiện đại, minh bạch hơn trong quy hoạch đô thị.

Tuy nhiên, giới chuyên môn cũng nhấn mạnh cần có cơ chế kiểm soát rõ ràng. Ông Võ Trung Trực, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường, cho rằng ở những nơi đã có quy hoạch 1/500 và quy chế kiến trúc, việc bỏ cấp phép là khả thi vì các yếu tố về thiết kế, tầng cao, khoảng lùi đều đã được định hình sẵn. Vấn đề là các địa phương phải hoàn thiện quy hoạch còn thiếu để đảm bảo công bằng trong thực hiện chủ trương này.

Các chuyên gia trong ngành xây dựng cũng đồng thuận quan điểm này và đề xuất giải pháp đơn giản hơn: người dân chỉ cần nộp hồ sơ đất hợp pháp, bản thiết kế và ký cam kết tuân thủ đúng quy hoạch. Chính quyền địa phương sẽ có trách nhiệm giám sát, hướng dẫn, xử lý sai phạm nếu có. Việc chuyển từ cơ chế “xin – cho” sang “thông báo – hậu kiểm” sẽ giúp thị trường bất động sản phát triển minh bạch và lành mạnh hơn.