Bộ Công Thương cho biết hàng nghìn cửa hàng ngừng hoạt động do tác động từ đợt kiểm tra hàng giả, mô hình kinh doanh lỗi thời, thiếu hóa đơn và lo ngại bị truy thu thuế.
Tại họp báo quý II diễn ra ngày 19/6, Bộ Công Thương đã đưa ra những lý giải chính thức về tình trạng hàng loạt cửa hàng đóng cửa trên cả nước trong thời gian gần đây. Theo ông Hoàng Ánh Dương, Phó cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, đã có khoảng 5.500 cửa hàng tạm ngừng hoạt động, chủ yếu kinh doanh các mặt hàng như thực phẩm, thực phẩm chức năng, mỹ phẩm và đồ gia dụng.
Nguyên nhân đầu tiên được đề cập là tâm lý lo ngại của các hộ kinh doanh trước đợt cao điểm kiểm tra, kiểm soát hàng giả, hàng nhái và vi phạm thương mại do Bộ Công Thương chủ trì từ ngày 15/5 đến 15/6. Đợt cao điểm này đã khiến nhiều hộ kinh doanh cảm thấy áp lực, dẫn đến quyết định tạm thời ngừng hoạt động hoặc đóng cửa hoàn toàn.
Bên cạnh đó, ông Dương nhấn mạnh sự chuyển dịch trong xu hướng tiêu dùng và phương thức kinh doanh là một yếu tố đáng kể. Nhiều cửa hàng vẫn bám vào mô hình truyền thống, chưa bắt kịp với sự phát triển của thương mại điện tử và thiếu sự đầu tư vào công nghệ, đổi mới sản phẩm, quản lý vận hành. Trong bối cảnh người tiêu dùng dần chuyển dịch sang mua sắm online, các cửa hàng không kịp thích nghi đã bị tụt lại.
Một nguyên nhân khác cũng được nêu ra là do thiếu hóa đơn, chứng từ hợp pháp trong quá trình kinh doanh. Việc không có hóa đơn nguồn gốc rõ ràng khiến các cửa hàng không đủ điều kiện tiếp tục hoạt động hợp pháp trong đợt kiểm tra gắt gao. Ngoài ra, nhiều chủ hộ lo ngại việc sử dụng hóa đơn điện tử sẽ khiến doanh thu thực tế bị “soi xét”, dẫn đến nguy cơ bị truy thu thuế khoán của các giai đoạn trước.
Liên quan đến điều này, đại diện Chi cục Thuế khu vực I (Hà Nội – Hòa Bình) cho biết, hiện tượng nghỉ kinh doanh phần lớn không liên quan trực tiếp đến việc triển khai hóa đơn điện tử theo Nghị định 70. Thống kê cho thấy chỉ khoảng 5% số hộ ngừng hoạt động thuộc diện bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền.
“Hiện tượng đóng cửa là nhất thời và mang tính cục bộ. Các chợ dân sinh và truyền thống vẫn hoạt động bình thường”, đại diện Chi cục Thuế nhấn mạnh.
Tại buổi họp báo, ông Hoàng Ninh – Phó cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số – cho biết Bộ Công Thương đã yêu cầu gỡ bỏ hơn 33.000 sản phẩm vi phạm và xử lý hơn 11.000 gian hàng bán hàng giả trên sàn thương mại điện tử trong 6 tháng đầu năm 2024. Ông khẳng định việc định danh người bán sẽ là giải pháp căn cơ để quản lý thị trường online, ngăn chặn tình trạng mở lại gian hàng mới sau khi bị xử lý.
Bộ cũng sẽ thúc đẩy việc hoàn thiện pháp lý, ứng dụng công nghệ như AI, blockchain để truy xuất nguồn gốc và phát hiện gian lận thương mại. Cùng với đó là tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức người tiêu dùng về phân biệt hàng giả, hàng thật, và mở rộng hợp tác quốc tế để xử lý các hành vi vi phạm.
Về phía lãnh đạo Bộ Công Thương, Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tạo dựng niềm tin thị trường:
“Chúng tôi kỳ vọng đợt cao điểm này sẽ giúp các doanh nghiệp, hộ kinh doanh nhận thức rõ hơn về trách nhiệm pháp lý và hướng tới xây dựng môi trường kinh doanh lành mạnh, công bằng, phục vụ người tiêu dùng một cách tốt nhất.”
Theo số liệu tổng kết, trong đợt kiểm tra từ 15/5 đến 15/6, cơ quan chức năng đã xử lý hơn 3.100 vụ vi phạm, phạt hành chính hơn 32 tỷ đồng, tịch thu hàng vi phạm trị giá gần 31 tỷ đồng. Đáng chú ý, 26 vụ có dấu hiệu hình sự đã được chuyển cho cơ quan điều tra – tăng 50% so với cùng kỳ năm ngoái.
Tình trạng cửa hàng đóng cửa không đơn thuần do chính sách thuế hay hóa đơn, mà phản ánh toàn cảnh thách thức trong quá trình chuyển đổi và nâng cao tính tuân thủ pháp luật của khu vực kinh doanh nhỏ lẻ. Đây là cơ hội để tái cấu trúc mô hình kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh, thích nghi với yêu cầu mới của thị trường.
