Phó thủ tướng Nguyễn Chí Dũng cảnh báo, nếu bỏ quy chuẩn kỹ thuật, sẽ rất khó kiểm soát sữa giả, thuốc giả, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng và uy tín hàng hóa Việt Nam.
Phó thủ tướng Nguyễn Chí Dũng – Ảnh: GIA HÂN
Không có quy chuẩn kỹ thuật, rất khó kiểm soát sữa giả, thuốc giả
Tại phiên thảo luận của Quốc hội về Luật sửa đổi, bổ sung Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật ngày 10-5, Phó thủ tướng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh việc duy trì các tiêu chuẩn, quy chuẩn là “tối cần thiết” để bảo vệ chất lượng sản phẩm và an toàn sức khỏe người tiêu dùng, trong bối cảnh các vụ sữa giả, thuốc giả ngày càng phức tạp.
Tranh luận về công bố hợp quy: Gánh nặng hay biện pháp kiểm soát?
Nhiều đại biểu đề xuất bỏ thủ tục công bố hợp quy. Đại biểu Nguyễn Duy Thanh (Cà Mau) cho rằng đây là rào cản phi thuế quan, làm tăng chi phí và giảm năng lực cạnh tranh. Trong khi đó, đại biểu Trần Thị Vân (Bắc Ninh) đánh giá thủ tục này mang tính hình thức, khiến doanh nghiệp lãng phí từ 3–30 triệu đồng/sản phẩm, tái thực hiện định kỳ 3 năm một lần. Với những nhà máy có hàng trăm sản phẩm, chi phí có thể lên tới hàng tỉ đồng.
Rủi ro hậu kiểm yếu: Mở đường cho hàng giả
Một số ý kiến chỉ rõ: doanh nghiệp có thể đối phó bằng cách mang mẫu đạt chuẩn đi kiểm nghiệm, trong khi sản xuất hàng loạt thì không đạt yêu cầu. Đại biểu Vân dẫn chứng: “Vụ việc 600 nhãn sữa giả là minh chứng điển hình”. Việc thiếu hậu kiểm hiệu quả đã khiến người tiêu dùng dễ bị đánh lừa bởi các chứng nhận chất lượng không thực chất.
Kinh nghiệm quốc tế: Hậu kiểm thay vì thủ tục hành chính nặng nề
Mô hình của Mỹ và Liên minh châu Âu được nêu ra như ví dụ về hậu kiểm hiện đại, minh bạch. Tại Mỹ, chỉ cần tuân thủ FDA; còn tại châu Âu, đạt chuẩn CE là đủ điều kiện lưu thông, không cần xin phép lại. “Đặt niềm tin vào doanh nghiệp, nhưng siết chặt hậu kiểm”, đại biểu nói.
Phó thủ tướng: Phải phân loại, không thể xóa bỏ toàn bộ quy chuẩn
Giải trình tại Quốc hội, Phó thủ tướng Nguyễn Chí Dũng đồng tình với việc giảm thủ tục hành chính, nhưng cảnh báo: “Nếu bãi bỏ hoàn toàn công bố hợp quy, công tác quản lý sẽ vô cùng khó khăn”. Ông nhấn mạnh, cần phân loại rủi ro: sản phẩm có nguy cơ cao (như sữa, thuốc, thực phẩm chức năng) phải áp dụng tiền kiểm nghiêm ngặt; còn lại có thể thực hiện hậu kiểm để giảm gánh nặng cho doanh nghiệp.
“Không thể để mất niềm tin người tiêu dùng”
Phó thủ tướng nhắc lại các vụ việc thời sự như formol trong bánh phở hay gần đây là sữa và thuốc giả. “Không có quy định chuẩn, mỗi địa phương làm một kiểu, gây rối loạn và không hiệu quả”. Vì thế, ông cho rằng vẫn cần quy chuẩn kỹ thuật – vừa là hàng rào an toàn, vừa là công cụ hỗ trợ quản lý, nhưng phải được điều chỉnh linh hoạt để không làm khó doanh nghiệp.
Phát biểu của Phó thủ tướng Nguyễn Chí Dũng
“Phải có tiêu chuẩn, nếu không thì rất khó quản lý chất lượng sản phẩm khi đưa ra thị trường, ảnh hưởng đến sức khỏe người dân. Nhưng cũng phải cải cách, cắt giảm thủ tục, để không làm mất cơ hội của doanh nghiệp Việt Nam.”
