Trước việc Thái Lan hoãn trả 20 cổ vật Khmer do thiếu kinh phí, Campuchia tuyên bố sẽ tài trợ toàn bộ chi phí vận chuyển nhằm đảm bảo quá trình hồi hương diễn ra đúng tiến độ.
Ngày 8/7, Bộ trưởng Văn hóa và Nghệ thuật Campuchia Phoeurng Sackona đã chính thức gửi thư tới người đồng cấp Thái Lan – bà Paetongtarn Shinawatra – khẳng định Campuchia sẽ chi trả toàn bộ chi phí vận chuyển 20 cổ vật Khmer về nước. Động thái này được đưa ra sau khi Chính phủ Thái Lan thông báo tạm hoãn kế hoạch hồi hương các hiện vật vì lý do thiếu ngân sách.
Theo nội dung thư, phía Campuchia cam kết tôn trọng đầy đủ thỏa thuận song phương đạt được hồi tháng 4, trong đó bao gồm việc tổ chức lễ bàn giao tại Bangkok trong tháng 7 và đưa các cổ vật về Phnom Penh trong tháng 8. Bộ trưởng Sackona kêu gọi Thái Lan cũng thực hiện đúng các cam kết đã thống nhất, bất chấp những thay đổi trong tình hình nội bộ.
Trước đó, vào ngày 4/7, Bộ trưởng Văn hóa Thái Lan Paetongtarn Shinawatra – người hiện đang tạm bị đình chỉ chức thủ tướng – cho biết Cục Mỹ thuật Thái Lan không thể thực hiện việc hồi hương cổ vật trong năm nay vì ngân sách bị cắt giảm. Bà Paetongtarn lý giải đây không phải là vấn đề cấp bách nên Bộ không thể xin bổ sung kinh phí từ ngân sách trung ương. Theo bà, có thể sẽ cần đề xuất lại trong kế hoạch ngân sách sắp tới và trình lên nội các xem xét.
Dù vậy, quyết định hoãn của Thái Lan gây lo ngại tại Campuchia, nơi các cổ vật Khmer có giá trị không chỉ về mặt lịch sử mà còn là biểu tượng của lòng tự hào dân tộc. Theo báo Khmer Times, phía Campuchia cho rằng việc hồi hương cổ vật là một phần quan trọng của tiến trình khôi phục di sản văn hóa bị đánh cắp, không nên bị trì hoãn bởi lý do tài chính.
Được biết, 20 cổ vật nói trên – phần lớn là tượng nhỏ có giá trị khảo cổ cao – nằm trong số 43 hiện vật bị buôn lậu khỏi Campuchia từ nhiều thập kỷ trước. Sau quá trình xác minh nguồn gốc, Thái Lan đã trả lại 23 cổ vật trong hai đợt vào các năm 2008 và 2015. 20 cổ vật còn lại từng được kỳ vọng sẽ hoàn tất hồi hương trong năm nay theo cam kết mới nhất giữa hai nước.
Giới chức Campuchia nhấn mạnh, việc họ chủ động gánh toàn bộ chi phí không chỉ phản ánh thiện chí hợp tác mà còn là nỗ lực nhằm duy trì đà tiến bộ trong mối quan hệ văn hóa song phương, vốn còn nhiều phức tạp do lịch sử để lại.
Trong bối cảnh Bộ Văn hóa Thái Lan gặp trở ngại về tài chính và chính trị, đề nghị hỗ trợ của Campuchia được coi là giải pháp kịp thời nhằm giữ nguyên kế hoạch hồi hương cổ vật mà không để di sản văn hóa trở thành nạn nhân của những bất ổn nội bộ.
