Việt Nam đứng trước yêu cầu cấp thiết phải phổ cập kiến thức và kỹ năng về trí tuệ nhân tạo (AI) cho toàn dân, coi đây là nền tảng cốt lõi trước khi theo đuổi các mục tiêu nghiên cứu chuyên sâu và cạnh tranh trên bản đồ công nghệ toàn cầu.
Trong bối cảnh thế giới đang chứng kiến những bước tiến vũ bão của trí tuệ nhân tạo, câu chuyện của Việt Nam không chỉ nằm ở việc tạo ra những công nghệ đỉnh cao, mà trước hết là xây dựng một nền tảng hiểu biết vững chắc cho cả xã hội.
Tại diễn đàn cấp cao về AI diễn ra mới đây, các chuyên gia hàng đầu đã cùng chung một góc nhìn: phổ cập AI là con đường tất yếu.
“Việt Nam không thể chỉ có vài người làm AI xuất sắc mà cần cả chục triệu người hiểu và sử dụng được AI trong công việc hàng ngày.”
Đây là nhận định sâu sắc của giáo sư Hồ Tú Bảo, Giám đốc Phòng thí nghiệm Khoa học dữ liệu tại Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán. Ông nhấn mạnh rằng việc trang bị kiến thức AI cho số đông sẽ tạo ra một thị trường lao động dồi dào, đáp ứng nhu cầu khổng lồ từ các doanh nghiệp đang trong quá trình chuyển đổi số. Nếu không, Việt Nam sẽ phải đối mặt với nguy cơ thiếu hụt nhân lực trầm trọng, buộc phải “nhập khẩu” chuyên gia với chi phí đắt đỏ.
Cùng chung quan điểm, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy cho rằng, việc tạo ra một “tháp” nhân lực AI với phần đáy rộng lớn là nhiệm vụ sống còn. Đáy tháp chính là hàng triệu người dân có khả năng ứng dụng AI vào đời sống và công việc, từ đó mới có thể hình thành nên một đỉnh tháp gồm những chuyên gia nghiên cứu xuất sắc.
Vậy, làm thế nào để phổ cập AI một cách hiệu quả?
Các chuyên gia đề xuất một lộ trình gồm nhiều cấp độ:
- Cấp độ cơ bản: Đưa kiến thức về AI vào chương trình giáo dục phổ thông, giúp học sinh sớm làm quen với các khái niệm và tiềm năng của công nghệ này.
- Cấp độ ứng dụng: Xây dựng các chương trình đào tạo ngắn hạn, cấp chứng chỉ cho người đi làm, giúp họ nhanh chóng cập nhật và áp dụng AI để nâng cao năng suất.
- Cấp độ chuyên sâu: Tập trung đầu tư cho các trường đại học, viện nghiên cứu để đào tạo ra những kỹ sư, nhà khoa học có khả năng phát triển các công nghệ AI mới.
Thực tế cho thấy, cuộc đua AI toàn cầu đang ngày càng khốc liệt. Các quốc gia như Mỹ và Trung Quốc đang đầu tư hàng tỷ USD vào lĩnh vực này, coi đây là yếu tố quyết định vị thế trong tương lai. Việt Nam, dù đi sau, nhưng vẫn có cơ hội nếu biết tập trung nguồn lực một cách khôn ngoan.
Theo ông Nguyễn Việt Dũng, Giám đốc công nghệ một tập đoàn lớn, cơ hội của Việt Nam nằm ở thị trường “ngách”, tập trung vào việc ứng dụng AI để giải quyết các bài toán đặc thù của quốc gia như nông nghiệp, y tế hay giáo dục. Thay vì cạnh tranh trực tiếp trong việc tạo ra các mô hình ngôn ngữ lớn, chúng ta có thể tối ưu hóa và ứng dụng các công nghệ sẵn có.
Cuối cùng, việc phổ cập AI không chỉ là trách nhiệm của riêng ngành giáo dục hay chính phủ. Đó phải là một nỗ lực chung của toàn xã hội, từ các doanh nghiệp, tổ chức cho đến từng cá nhân, để cùng nhau đưa Việt Nam tiến nhanh hơn trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư.
