Gigablue bán 200.000 tín chỉ carbon từ công nghệ giải phóng hạt thu giữ CO2 dưới đáy biển, song vẫn gây tranh cãi lớn về tính hiệu quả và độ minh bạch khoa học.
Gigablue – một công ty khởi nghiệp về công nghệ môi trường đến từ Israel – đã khiến giới khoa học và thị trường tín chỉ carbon chú ý khi công bố bán thành công 200.000 tín chỉ carbon vào đầu năm 2025. Công ty khẳng định những tín chỉ này được tạo ra từ công nghệ giải phóng các hạt vào đại dương, giúp thu giữ carbon và lắng xuống đáy biển trong thời gian dài.
Đây là thương vụ bán tín chỉ carbon lớn nhất của một công ty khởi nghiệp hoạt động trong lĩnh vực thu giữ carbon ở đại dương, chiếm hơn một nửa tổng tín chỉ được bán trong lĩnh vực này năm qua – theo dữ liệu từ nền tảng theo dõi CDR.fyi. Đối tác mua là SkiesFifty – một công ty chuyên đầu tư vào giải pháp xanh cho ngành hàng không. Tuy nhiên, số tiền thu được từ giao dịch không được tiết lộ.
Công nghệ chưa được chứng minh đầy đủ
Gigablue cho biết các hạt do họ sáng chế sẽ nổi trong vài ngày, nuôi tảo biển hấp thụ CO2 rồi chìm nhanh xuống đáy biển. Tảo khi chết và lắng xuống sẽ mang theo carbon, giữ lại dưới đáy đại dương hàng thế kỷ. Mục tiêu là cân bằng lại mức CO2 trong đại dương và giúp đại dương hấp thụ thêm CO2 từ không khí.
Tuy nhiên, nhiều nhà khoa học bày tỏ hoài nghi vì thiếu dữ liệu minh bạch. Một số chuyên gia về sinh thái đại dương như Thomas Kiørboe (ĐH Kỹ thuật Đan Mạch) và Philip Boyd (ĐH Tasmania) nghi ngờ tảo không nhận đủ ánh sáng trong các hạt để phát triển hiệu quả. Họ cũng lo ngại về khả năng các hạt bị cá ăn hoặc tảo rời khỏi hạt trong quá trình chìm, làm giảm hiệu quả thu giữ CO2.
Gigablue phản hồi rằng họ đã tính đến những tổn thất này trong mô hình đo lường và được một viện nghiên cứu quốc gia tại New Zealand đánh giá là “có cơ sở khoa học”. Một số bằng sáng chế cho thấy các hạt có thể được chế tạo từ đất sét vermiculite, đá nghiền, sáp thực vật, mangan, sắt và vật liệu tự nhiên khác.
Thị trường tín chỉ carbon: cơ hội và rủi ro
Tín chỉ carbon là công cụ giúp các công ty giảm lượng phát thải carbon gián tiếp bằng cách tài trợ cho hoạt động thu giữ CO2 ở nơi khác. Trong bối cảnh quy định về tín chỉ carbon vẫn còn lỏng lẻo ở nhiều quốc gia, một số công ty khởi nghiệp như Gigablue có thể hoạt động dựa trên những hứa hẹn công nghệ chưa được kiểm chứng toàn diện.
Một mặt, các tín chỉ này hỗ trợ tài chính cho các giải pháp khí hậu sáng tạo. Mặt khác, sự thiếu minh bạch, dữ liệu khoa học không đầy đủ và nguy cơ bị lợi dụng như trường hợp nghi ngờ gian lận trước đây, đặt ra yêu cầu cấp thiết phải tăng cường giám sát, xác minh độc lập trong ngành.
Gigablue cho biết họ sẽ tiếp tục hợp tác với các tổ chức khoa học và mở rộng khu vực thử nghiệm tại Nam Thái Bình Dương, đồng thời kỳ vọng công nghệ này sẽ đóng góp tích cực trong nỗ lực toàn cầu đối phó biến đổi khí hậu.
Tuy nhiên, giới chuyên gia vẫn chờ đợi các kết quả thực địa rõ ràng để đánh giá xem công nghệ của Gigablue có thật sự hiệu quả và an toàn cho hệ sinh thái biển hay không.
