Dạy thêm học thêm không chỉ gây áp lực học đường mà còn bảo lưu lối dạy học cũ, cản trở tiến trình đổi mới giáo dục, theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn.
Chiều 19/6, tại phiên chất vấn trước Quốc hội, Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn khẳng định dạy thêm, học thêm là một trong những rào cản lớn nhất đối với công cuộc cải cách giáo dục đang được triển khai. Ông nhấn mạnh việc duy trì hình thức này khiến giáo viên và học sinh tiếp tục gắn bó với phương pháp truyền thống, tập trung vào ghi nhớ và luyện thi thay vì phát triển năng lực và tư duy thực tiễn.
Đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga (Ủy ban Văn hóa và Xã hội) chỉ ra thực trạng phổ biến của dạy thêm, học thêm đang tạo áp lực tâm lý lớn cho học sinh, đồng thời làm suy giảm môi trường giáo dục lành mạnh. Mặc dù Bộ đã ban hành Thông tư 29/2024 để kiểm soát tình trạng này, nhưng theo bà Nga, giải pháp vẫn chưa đủ mạnh trong bối cảnh xã hội còn đặt nặng thành tích học tập.
Đại biểu Nguyễn Văn Huy (Thái Bình) bổ sung rằng dạy thêm, học thêm tràn lan xuất phát từ nguyên nhân chương trình nặng, công tác kiểm tra đánh giá chưa hợp lý. Ông đề nghị rà soát toàn diện để điều chỉnh các bất cập về nội dung giảng dạy và cách thi cử.
Đáp lại, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn khẳng định giáo dục Việt Nam hiện nay vẫn đang duy trì một chuỗi quy trình cũ: sách giáo khoa đóng gói kiến thức, giáo viên truyền đạt, học sinh học thuộc và thi cử nhằm kiểm tra việc ghi nhớ. Hệ thống này kéo theo việc luyện thi và văn mẫu, từ đó phát sinh nhu cầu học thêm. “Nếu cứ tiếp tục như vậy, giáo dục sẽ thất bại trong thời đại kiến thức phát triển bùng nổ,” ông cảnh báo.
Bộ trưởng cho biết Thông tư 29 không chỉ nhằm giải quyết một vấn đề xã hội mà còn là bước đi quan trọng trong lộ trình đổi mới giáo dục toàn diện. Ông nhấn mạnh cần chuyển từ hình thức truyền đạt kiến thức sang phát triển năng lực, trong đó người thầy đóng vai trò hướng dẫn và hỗ trợ học sinh tự học, tự giải quyết vấn đề.
Đặc biệt, ông cho rằng các lớp học thêm ít mang lại giá trị cho sự phát triển toàn diện của học sinh và chỉ kéo dài mô hình dạy học cũ. Việc giáo viên mải mê dạy thêm cũng khiến họ không có thời gian cập nhật kiến thức và phương pháp mới, ảnh hưởng đến chất lượng giờ học chính khóa.
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn đặt câu hỏi: “Nếu cứ mải miết dạy thêm thì sẽ ra sao?”, và ông tự trả lời: hệ thống giáo dục cần một giải pháp tổng thể, trong đó giáo viên phải thực hiện đầy đủ vai trò của mình ngay trong giờ học chính thức, sử dụng phương pháp hiện đại để phát triển năng lực học sinh.
Liên quan đến lo ngại về chương trình học quá tải, ông khẳng định Chương trình Giáo dục Phổ thông 2018 đã cắt giảm đáng kể nội dung và so với các nước Đông Nam Á, khối lượng học tập của học sinh Việt Nam không nặng hơn. Bộ đang tiếp tục đánh giá để loại bỏ các nội dung thiếu tính thực tiễn, tránh tình trạng “học mà không dùng”.
Về thi cử, Bộ trưởng tiết lộ đang thiết kế các điều chỉnh nhằm giảm thiểu bài thi mẹo, đề đánh đố – vốn là nguyên nhân chính dẫn đến việc luyện thi căng thẳng. Thay vào đó, việc ra đề sẽ tập trung vào đánh giá tư duy và năng lực học sinh.
“Không thể chỉ muốn học nhẹ, chơi nhiều mà trở thành con người vĩ đại. Trong thời đại trí tuệ nhân tạo phát triển, giáo dục cần chuẩn bị nhân lực chất lượng cao chứ không thể chạy theo lối học dễ dãi,” Bộ trưởng Sơn khẳng định.
Ông cũng lưu ý rằng giáo dục cần thời gian để thay đổi và không thể cải cách đột ngột. Quá trình chuyển đổi phải được thực hiện từng bước để đảm bảo chất lượng, hiệu quả và không gây xáo trộn cho học sinh và giáo viên.
