Dự kiến ngày 30/6, các địa phương sẽ công bố địa giới và nhân sự lãnh đạo các tỉnh mới sau sáp nhập, sẵn sàng triển khai mô hình chính quyền hai cấp từ 1/7.
Theo Phó thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình, tiến trình sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025 là cuộc cải cách toàn diện về bộ máy và nhân sự ở cấp địa phương. Việc tổ chức lại nhằm mục tiêu xây dựng cấu trúc hành chính hiệu quả hơn, đồng thời mở rộng không gian phát triển kinh tế và tăng cường liên kết vùng.
Phát biểu trong phiên thảo luận tổ ngày 11/6, ông Nguyễn Hòa Bình cho biết, ngày 30/6 tới đây, các tỉnh mới sau sáp nhập sẽ đồng loạt công bố địa giới hành chính cũng như bộ máy lãnh đạo các cấp. Các chức danh quan trọng từ cấp tỉnh đến cấp xã sẽ được công bố chính thức trong sáng cùng ngày, để từ 1/7 có thể chính thức vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp.
“Việc bố trí nhân sự không chỉ đơn giản là dàn trải từ bộ máy cũ, mà cần tính toán phù hợp với cơ cấu mới, tạo sự chuyển giao mạch lạc và tinh gọn,” Phó thủ tướng nhấn mạnh.
Song song, Chính phủ yêu cầu rà soát hệ thống trụ sở hành chính hiện có. Các trụ sở dôi dư sẽ được đề xuất chuyển đổi công năng phù hợp, ưu tiên phục vụ giáo dục, y tế, văn hóa cộng đồng hoặc trung tâm dịch vụ công. Tuy nhiên, việc sử dụng lại cần hành lang pháp lý rõ ràng, tránh chuyển đổi sai mục đích.
Về mặt tổ chức nhân sự, ông Bình lưu ý cần có chính sách hỗ trợ phù hợp với cán bộ nghỉ công tác sau sáp nhập, bảo đảm yếu tố tâm lý và khuyến khích tự nguyện. Việc điều chuyển cán bộ cần linh hoạt, không rập khuôn, đồng thời tận dụng đội ngũ tại chỗ hỗ trợ cho bộ máy mới vận hành trơn tru trong giai đoạn đầu.
Từ góc độ tổng thể, Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, việc tổ chức lại đơn vị hành chính lần này không chỉ tái cấu trúc địa giới mà còn tái lập thể chế và tổ chức bộ máy đồng bộ, mang tính đột phá. Mục tiêu là khai thác hiệu quả lợi thế vùng miền, đặc biệt là kinh tế biển, hình thành các cực tăng trưởng có sức cạnh tranh quốc gia và khu vực.
Theo phương án của Chính phủ, 52 tỉnh, thành sẽ được sắp xếp thành 23 đơn vị hành chính mới, còn lại 11 địa phương giữ nguyên hiện trạng. Sau sáp nhập, cả nước sẽ có 34 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.
Trong bối cảnh bỏ cấp huyện, các mô hình hành chính trung gian sẽ không còn. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về chuẩn hóa hệ thống dữ liệu và cơ sở pháp lý liên quan.
Đại biểu Trương Trọng Nghĩa nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo tồn các địa danh lịch sử nổi tiếng như Sài Gòn, Gia Định, Lam Sơn, Hoàng Sa, Trường Sa… Ông cho rằng, đây không chỉ là vấn đề văn hóa mà còn liên quan đến bản sắc dân tộc và truyền thống giáo dục thế hệ trẻ.
“Nếu các địa danh ấy biến mất trên bản đồ hành chính, thì việc dạy truyền thống lịch sử sẽ chẳng khác gì học ngoại ngữ,” ông Nghĩa ví von.
Đồng tình, đại biểu Nguyễn Phương Thủy cho rằng cần hỗ trợ mạnh mẽ việc cập nhật địa danh và dữ liệu sau sáp nhập. Những thương hiệu nông sản gắn với địa phương như vải Lục Ngạn, vải Thanh Hà… cần được duy trì để không làm gián đoạn chuỗi giá trị nông nghiệp và thương mại điện tử.
Đại biểu Nguyễn Anh Trí đề xuất giữ lại các thành phố cấp tỉnh như Hội An, Đà Lạt, Nha Trang do có bề dày lịch sử và vai trò quan trọng trong định vị phát triển đô thị. Ông cho rằng xu thế toàn cầu hiện nay là tập trung hóa đô thị và phát triển các trung tâm vùng, cần được phản ánh linh hoạt trong các văn bản pháp luật sắp tới.
Cuộc cải cách bộ máy địa phương lần này – mà đích đến là vận hành mô hình chính quyền hai cấp từ 1/7 – được đánh giá là một trong những thay đổi hành chính lớn nhất kể từ khi đất nước thống nhất, phản ánh quyết tâm đổi mới mạnh mẽ từ Trung ương tới địa phương.
