Israel xác nhận chuyển giao nhiều hệ thống Patriot cho Ukraine, cho thấy sự thay đổi đáng kể trong chính sách vốn trung lập của nước này đối với cuộc xung đột Nga–Ukraine.
Trong một tuyên bố đáng chú ý, Đại sứ Israel tại Ukraine – ông Michael Brodsky – lần đầu tiên xác nhận rằng Tel Aviv đã chính thức chuyển giao nhiều tổ hợp phòng không MIM-104 Patriot cho Kiev, đánh dấu bước ngoặt trong quan điểm hỗ trợ quân sự của Israel trong cuộc chiến Nga–Ukraine.
Thông tin này được công bố trong một cuộc phỏng vấn trên kênh YouTube Ulizhku ngày 8 tháng 6, đồng thời được tờ Pravda USA đưa tin lại. Ông Brodsky nhấn mạnh rằng quan điểm cho rằng Israel không hỗ trợ quân sự cho Ukraine là “hoàn toàn sai lầm”, và các hệ thống Patriot hiện đã có mặt tại Ukraine.
“Đây là những tổ hợp Patriot của Israel, được đưa vào biên chế từ đầu thập niên 1990. Chúng tôi đã quyết định chuyển giao số vũ khí này cho phía Ukraine”, Đại sứ Israel tại Ukraine chia sẻ.
Đáng chú ý, lần công bố này khẳng định rằng số lượng hệ thống Patriot được chuyển giao vượt quá mức 1 tổ hợp như thông tin rò rỉ trước đây. Dù không tiết lộ con số chính xác, ông Brodsky xác nhận các hệ thống này thuộc lô 8 tổ hợp MIM-104D PAC-2/GEM+ từng được Israel loại biên vào tháng 4 năm 2024.
Các hệ thống Patriot nói trên được đưa từ căn cứ Nevatim (Israel) đến Ba Lan thông qua vận tải cơ C-17 của Không quân Mỹ, bắt đầu từ tháng 1 năm 2025, theo kế hoạch hỗ trợ Ukraine do Washington điều phối. Điều này nằm trong khuôn khổ gói viện trợ quốc phòng 61 tỉ USD mà Mỹ cam kết từ năm 2022.
Mỗi tổ hợp Patriot bao gồm radar AN/MPQ-53 hoặc AN/MPQ-65, trung tâm điều khiển hỏa lực và tối đa 8 bệ phóng M901 – mỗi bệ chứa 4 quả tên lửa MIM-104D GEM+. Phiên bản GEM+ được biết đến với khả năng nâng cấp đầu dò dẫn đường, có thể đối phó hiệu quả với các tên lửa hành trình phức tạp như Kh-101, Kalibr và cả tên lửa đạn đạo Iskander-M của Nga.
Theo Bulgarian Military, các hệ thống này đã được Israel sử dụng từ thời Chiến tranh vùng Vịnh năm 1991 và từng góp mặt trong các trận đánh chặn máy bay Syria, UAV của Hamas hay Hezbollah. Trong chiến dịch quân sự chống lại Hamas từ tháng 10 năm 2023, Patriot đã được Israel triển khai 9 lần tại khu vực không phận Jordan và Lebanon.
Một số nguồn tin cho biết ít nhất một tổ hợp đã được nâng cấp bởi Raytheon (Mỹ) trước khi bàn giao, đặc biệt là phần mềm radar. Ukraine từ năm 2023 đã triển khai huấn luyện lực lượng vận hành Patriot tại căn cứ Fort Sill, bang Oklahoma – Mỹ.
Tính đến nay, Ukraine sở hữu 7 tổ hợp Patriot, nhưng 2 trong số đó đã bị phá hủy tại Pokrovsk hồi tháng 3 năm 2024. Việc sử dụng Patriot đã giúp Ukraine tăng cường khả năng phòng thủ trước các đợt tập kích bằng tên lửa siêu thanh, như vụ bắn hạ Kh-47M2 Kinzhal vào tháng 5 năm 2023 – một minh chứng cho hiệu quả của loại vũ khí này so với S-300 lỗi thời.
Tuy nhiên, do chi phí vận hành cao – mỗi quả tên lửa có giá từ 2 đến 4 triệu USD – Ukraine gặp khó khăn trong việc sử dụng Patriot để đánh chặn UAV giá rẻ như Shahed-136. Nga cũng thường xuyên sử dụng chiến thuật tên lửa mồi, quỹ đạo phức tạp hoặc gây nhiễu để vượt qua hệ thống radar, buộc Ukraine phải đầu tư mạnh hơn vào tác chiến điện tử và chiến thuật phòng không tích hợp.
Việc Israel công khai xác nhận chuyển giao hàng loạt Patriot đánh dấu sự dịch chuyển rõ rệt khỏi chính sách trung lập mà nước này theo đuổi từ đầu cuộc chiến. Trước đó, Tel Aviv chủ yếu cung cấp viện trợ nhân đạo và hệ thống cảnh báo sớm cho Ukraine, đồng thời tránh cung cấp vũ khí sát thương để duy trì quan hệ với Nga – nước vẫn có ảnh hưởng lớn tại Syria, nơi Israel thường tiến hành các chiến dịch quân sự.
Một số chuyên gia cho rằng quyết định này có thể là kết quả từ sức ép ngoại giao của Mỹ, hoặc được lồng ghép trong các thỏa thuận quốc phòng song phương giữa Tel Aviv và Washington.
Cùng thời điểm, việc Israel chính thức thay thế Patriot bằng các hệ thống nội địa như David’s Sling và Arrow 3, cộng với vụ tấn công bằng tên lửa đạn đạo của Houthi gần sân bay Ben Gurion hồi tháng 4, đã khiến dư luận đặt câu hỏi về tính đúng đắn của việc loại biên Patriot. Trong khi đó, Nga đã lên tiếng cảnh báo Israel sẽ phải “chịu hậu quả” cho hành động hỗ trợ quân sự này.
