Long Tieng – ngôi làng hẻo lánh giữa rừng núi Lào từng là căn cứ bí mật lớn nhất của CIA trong Chiến tranh Lạnh, nay trở thành điểm đến hấp dẫn với du khách ưa khám phá.
Ẩn mình giữa vùng rừng núi hoang sơ của miền trung Lào, Long Tieng ngày nay là một ngôi làng bình dị với vài nghìn cư dân sống bằng nghề nông. Tuy nhiên, ít ai biết rằng nơi đây từng là “nơi bí mật nhất trên Trái Đất”, đóng vai trò trung tâm trong chiến dịch bán quân sự lớn nhất của Cơ quan Tình báo Trung ương Hoa Kỳ (CIA) trong suốt thời kỳ Chiến tranh Lạnh.
Từng là căn cứ chính của lực lượng Hmong do tướng Vàng Pao chỉ huy – một đội quân chống cộng được Mỹ hậu thuẫn – Long Tieng vào những năm 1960–1970 là một trong những điểm nóng chiến sự khốc liệt nhất khu vực. Với hơn 30.000 cư dân gồm lính Hmong, gia đình, lính Thái Lan và các điệp viên Mỹ, Long Tieng từng vận hành một đường băng nhộn nhịp với 900 lượt cất hạ cánh mỗi ngày – vượt xa nhiều sân bay lớn hiện đại.
Ngày nay, dấu tích của quá khứ huy hoàng ấy chỉ còn lại trong những bức tường đổ nát, doanh trại cũ, và đường băng phủ cỏ hoang nơi trẻ em đua xe tay ga và người già tản bộ. Không còn máy bay, không còn tiếng động cơ gầm rú, Long Tieng lặng lẽ mang trên mình ký ức của một thời đầy biến động.
“Cuộc chiến ở Lào bị chia cắt đến mức ngay cả những người tham chiến ở nơi khác cũng không biết về Long Tieng cho đến cuối thập niên 60,” chuyên gia Paul Carter chia sẻ với CNN.
Long Tieng – từ vùng cấm quân sự đến điểm đến khám phá
Việc tiếp cận Long Tieng chưa bao giờ dễ dàng. Dù chỉ cách thủ đô Viêng Chăn khoảng 130 km, hành trình đến đây kéo dài tới 8 tiếng do điều kiện đường sá hiểm trở và khắc nghiệt. Những khúc cua sát vách đá, khói bụi dày đặc và rủi ro mất sóng điện thoại khiến chuyến đi như một hành trình khám phá thời gian hơn là du lịch thông thường.
Tuy nhiên, chính điều đó lại hấp dẫn một bộ phận du khách yêu thích trải nghiệm “ngược dòng lịch sử”. Một vài công ty lữ hành hiện đã khai thác các tour khám phá bằng xe máy đến Long Tieng, đưa khách – chủ yếu từ Mỹ, Úc và châu Âu – tiếp cận với những trang sử sống động bị lãng quên.
Khách đến Long Tieng có thể nghỉ lại tại hai nhà khách địa phương đơn sơ, đi bộ quanh đường băng cũ hay ghé thăm ngôi nhà từng là nơi Tướng Vàng Pao điều phối các cuộc tấn công không kích – nơi CIA đã thực hiện hàng ngàn phi vụ bí mật từ các máy bay mang mật danh như “Ravens” và “Air America”.
“Tôi từng hạ cánh ở đó gần như mỗi ngày,” Neil Hansen, cựu phi công Air America, kể lại. “Tôi chở đạn dược, nhu yếu phẩm và cả ‘khách hàng’ đặc biệt của CIA.”
Di sản chiến tranh và nỗi trăn trở hiện đại
Dù chiến tranh đã lùi xa 50 năm, di chứng của nó vẫn còn in đậm trên đất nước Lào. Theo Tổ chức MAG, có tới 270 triệu quả bom con từng được thả xuống Lào, trong đó khoảng 30% vẫn chưa phát nổ, gây nguy hiểm nghiêm trọng đến đời sống và sự phát triển của người dân. Nhiều người dân Long Tieng ngày nay vẫn tránh ra khỏi các tuyến đường quen thuộc để không chạm phải bom mìn.
Long Tieng vì thế không chỉ là một điểm đến mang tính khám phá, mà còn là biểu tượng sống động của một cuộc chiến “bí mật” mà nhiều người Mỹ thậm chí chưa từng nghe đến. Không có tượng đài, không có bảo tàng, nơi đây gợi nhắc đến sự lãng quên có chủ đích của lịch sử.
“Tôi yêu Lào. Đó là nơi tôi cảm thấy mình thực sự đang hoàn thành một điều cần thiết,” Hansen chia sẻ về khoảng thời gian chiến đấu và sống tại đây.
Với những ai mê mẩn những câu chuyện bị che khuất của lịch sử, Long Tieng là điểm đến không thể bỏ qua. Nơi đây kết nối du khách với quá khứ đầy biến động, hé mở những bí mật từng bị phong tỏa, và khiến mỗi bước chân qua con đường gập ghềnh cũng mang theo sức nặng của lịch sử chưa được kể hết.
