Trong báo cáo của Chính phủ ngày 11/4, Bộ Giao thông vận tải cho biết, hiện mới san lấp mặt bằng dự án sân bay Long Thành được 71,9 triệu m2.3 trên tổng số 115 triệu m3, đạt 62,5%. Đường xung yếu của dự án là nhà ga hành khách (gói thầu 5.10) trị giá 35.233 tỷ đồng vẫn chưa biết tiến độ hoàn thành.
Hầu hết các hạng mục quan trọng của dự án sân bay Long Thành chậm tiến độ
Trước đó, Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) đã phải hủy thầu lần đầu với gói thầu 5.10 dù đã 2 lần gia hạn thời điểm đóng thầu. Nguyên nhân là do, chỉ có liên danh Coteccons – Vinaconex – Central – Phục Hưng Holdings – REE – Hòa Bình – HAWEE – Delta nộp hồ sơ. Theo Hiệp hội Nhà thầu xây dựng, các yếu tố đầu ACV đưa ra là chưa phù hợp, tiến độ gói thầu xây dựng nhà ga hành khách và lắp đặt thiết bị trong 33 tháng là hoàn toàn không khả thi. Đơn giá dự toán cũng được cho là quá thấp nên các nhà thầu dù rất muốn cũng không tham gia.
Tháng 1/2023, ACV phát hành HSMT, ấn định ngày đóng thầu là 28/3 nhưng sau đó doanh nghiệp này tiếp tục gia hạn thời điểm mở thầu thêm 1 tháng đến ngày 28/4. Trong đơn khởi kiện, ACV cho rằng, tư vấn HAAA (Heerim Korea – Arup UK – Aurecon Australia – ADPi France) khuyến nghị thời gian thi công gói thầu 5.10 nên kéo dài 39 tháng thay vì 33 tháng như dự kiến. Trước đó, gồm 36 tháng thi công, 3 tháng vận hành thử nghiệm.
Đến thời điểm này, điểm đầu của nhà ga hành khách sân bay Long Thành vẫn chưa được xác định. Trong trường hợp được Quốc hội chấp thuận điều chỉnh tiến độ, nếu tính cả thời gian phải hủy thầu, đấu thầu lại và dự kiến thời gian thi công, gói thầu nhà ga hành khách sẽ được kéo dài thêm ít nhất 12 tháng so với kế hoạch. tiến độ ban đầu. Nếu đấu thầu lần 2 thành công thì tiến độ hoàn thành phải kéo dài đến tháng 12/2026 hoặc hơn.
Không chỉ hạng mục nhà ga, công tác giải phóng mặt bằng (GPMB) tiếp tục là rào cản đối với tiến độ dự án. Theo tiến độ được Quốc hội và Chính phủ giao, giai đoạn 2017 – 2021 phải hoàn thành mặt bằng phục vụ cả giai đoạn 1 và 2 của dự án. Tổng vốn đầu tư giải phóng mặt bằng hơn 22.856 tỷ đồng, trong đó ưu tiên giải phóng mặt bằng để thi công giai đoạn 1 nhưng đến nay vẫn chưa bàn giao mặt bằng dự án.
Tính đến nửa đầu tháng 3, UBND tỉnh Đồng Nai cho biết mới bàn giao 4.791/5.000 ha thu hồi để phục vụ dự án (đạt 97% mặt bằng sạch bàn giao cho nhà đầu tư). Với đất thu hồi để thi công giai đoạn 2, đến nay còn 294 trường hợp với tổng diện tích đất hơn 114 ha chưa nhận tiền bồi thường, hỗ trợ tái định cư; còn 184 trường hợp với diện tích hơn 81 ha chưa phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ tái định cư.
Với dự án thành phần 4, cuối tháng 3/2023, Bộ GTVT đã phải có văn bản đôn đốc Cục Hàng không Việt Nam. Trước đó, Bộ Giao thông vận tải đã phê duyệt 11/11 danh mục dự án và phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà đầu tư cho 2 dự án (Nhà khai thác bãi giữ phương tiện phục vụ mặt đất và Nhà ga số 2). Tuy nhiên, tiến độ triển khai chưa đáp ứng được tiến độ chung mà Bộ GTVT yêu cầu. Cụ thể, đến giữa tháng 3, có tới 9/11 dự án chưa được Cục Hàng không Việt Nam trình Bộ GTVT phê duyệt và 11/11 dự án chưa tổ chức lựa chọn nhà đầu tư do vướng mắc. chưa có kế hoạch lựa chọn nhà đầu tư. xác định giá sàn nộp ngân sách nhà nước.
Ai chịu trách nhiệm chính?
Theo TS Nguyễn Thiện Tống, chuyên gia hàng không, việc chậm tiến độ của một dự án lớn như sân bay Long Thành đã nhìn thấy mối nguy từ trước, khi báo cáo nghiên cứu khả thi chưa đầy đủ. Đơn cử như hạng mục nhà ga hành khách không được tính toán đầy đủ dẫn đến chi phí phải thay đổi nhiều lần, thời gian triển khai ước tính cũng không chính xác.
Đồng tình với kết luận của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà về việc ACV “thiếu chủ động, chuyên nghiệp” khi không đấu thầu thành công gói 5.10, ông Tống cho rằng cần xem lại năng lực quản lý dự án của ACV. Trong trường hợp cần thiết có thể xem xét thuê các đơn vị quản lý dự án chuyên nghiệp để đảm bảo tiến độ của dự án.
Mặt khác, không chỉ đấu thầu không thành công, bài toán nguồn vốn của ACV để xây dựng sân bay Long Thành cũng cần được xem xét lại. Trước đó, ACV khẳng định đơn vị này đảm bảo chủ động nguồn vốn cho hợp phần 3 – dự án quan trọng nhất của sân bay Long Thành, từ nguồn vốn tự có và vốn vay do ACV huy động. Bằng nguồn vốn chủ sở hữu, ACV dự kiến sẽ tăng vốn điều lệ để cân đối một phần vốn đầu tư. Tuy nhiên, việc vay nguồn vốn chiếm khoảng 60% tổng vốn đầu tư từ các tổ chức tín dụng trong và ngoài nước (dự kiến vay bằng ngoại tệ) sẽ không dễ dàng.
Nhiều nhà thầu cho rằng với đơn giá áp dụng, thời gian thi công quá gấp rút như kế hoạch ban đầu của ACV nên không thể thực hiện được. Với việc mở thầu lần 2 và điều chỉnh xuống 39 tháng, sẽ không có nhiều nhà thầu muốn tham gia, nguyên nhân là thời gian càng gấp thì việc triển khai càng khó khăn.
TS Nguyễn Thiện Tống
Nóng lòng với tiến độ dự án, trong công văn mới nhất ngày 18/4, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ, Bộ GTVT với tư cách là cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành, Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp (cơ quan đại diện chủ sở hữu) của chủ sở hữu vốn nhà nước tại ACV) cần khẩn trương chỉ đạo đánh giá năng lực thực hiện dự án của ACV. Đồng thời, theo dõi, giám sát quá trình lựa chọn nhà thầu gói thầu 5.10 để có phương án hiệu quả, khả thi nhằm lựa chọn được nhà thầu thực sự có năng lực trong tháng 5.
“ACV phải chịu trách nhiệm toàn diện về việc triển khai dự án thành phần 3, phải rà soát lại năng lực, tổ chức triển khai dự án thời gian qua”, Thủ tướng nhấn mạnh và yêu cầu làm rõ trách nhiệm tổ chức. , cá nhân trong tổ chức đấu thầu không thành công gói thầu số 5.10. Trường hợp ACV không đủ năng lực phải đánh giá toàn diện, chính xác để có phương án xử lý phù hợp, hiệu quả; dứt khoát không để tình trạng kéo dài, chậm tiến độ và chưa rõ hướng xử lý khả thi, hiệu quả như trước đây.
