Sau nửa thế kỷ áp dụng quy định nghiêm ngặt về kiểu tóc học sinh, Thái Lan đã chính thức tuyên bố bãi bỏ nhằm bảo vệ quyền tự do cá nhân và sức khỏe tâm lý học sinh.
Thái Lan chính thức bãi bỏ quy định hà khắc về kiểu tóc học sinh sau 50 năm
Sau hơn nửa thế kỷ áp đặt những quy định khắt khe về kiểu tóc trong trường học, Thái Lan cuối cùng đã tuyên bố bãi bỏ chỉ thị năm 1975 do Bộ Giáo dục ban hành, mở ra một chương mới về quyền tự do cá nhân và tự thể hiện trong môi trường giáo dục. Quyết định mang tính lịch sử này được đưa ra bởi Tòa án Hành chính Tối cao Thái Lan vào tháng 3/2025, đánh dấu bước ngoặt lớn sau nhiều năm tranh cãi và đấu tranh của giới học sinh, sinh viên.
Theo phán quyết của tòa án, các quy định cũ “xâm phạm quá mức quyền tự do cá nhân và không còn phù hợp với điều kiện xã hội hiện đại”, đồng thời được cho là gây ảnh hưởng tiêu cực tới sức khỏe tinh thần của học sinh, đặc biệt là với những em có bản dạng giới đa dạng. Đây cũng là lời phản hồi rõ ràng nhất từ hệ thống pháp lý Thái Lan trước hàng loạt cuộc biểu tình học sinh nổ ra từ năm 2020, phản đối các quy định xâm phạm cơ thể và thiếu nhân văn trong trường học.
Hành trình đấu tranh cho mái tóc – và quyền tự do
Nhiều thế hệ học sinh Thái Lan từng phải chịu đựng những quy định cực đoan: nam sinh buộc phải cắt tóc kiểu quân đội, nữ sinh chỉ được để tóc ngắn ngang tai, bất chấp sở thích cá nhân hay bản dạng giới. Những ai không tuân thủ có thể bị trừ điểm học tập, xử phạt công khai, thậm chí bị cạo đầu giữa sân trường — như câu chuyện của Khao Klong, một sinh viên đại học hiện tại từng bị lôi ra trước toàn trường vì tóc dài vài cm.
Vào năm 2013, Thái Lan đã có một động thái nới lỏng ban đầu, cho phép học sinh để tóc dài hơn nếu buộc gọn gàng. Tuy nhiên, việc thực thi vẫn không đồng nhất và phần lớn các trường vẫn áp dụng hình phạt hà khắc. Chính những bất công này đã thúc đẩy hàng loạt học sinh từ phong trào “Bad Students” đứng lên đấu tranh vào năm 2020, tổ chức biểu tình, cắt tóc tại chỗ, và treo đồng phục học sinh trên cổng Bộ Giáo dục như một biểu tượng phản kháng.
Tự do và giới hạn mới
Phán quyết năm 2025 không chỉ bãi bỏ quy định kiểu tóc mà còn mở đường cho các trường học tự quyết định chính sách, đồng thời yêu cầu phụ huynh và giáo viên thận trọng hơn trong việc áp dụng kỷ luật. Tuy nhiên, điều này cũng làm dấy lên lo ngại rằng một số trường có thể tiếp tục duy trì các quy định nghiêm ngặt, thiếu sự giám sát từ phía nhà nước.
Theo Thunhavich Thitiratsakul, chuyên gia nghiên cứu chính sách giáo dục tại Viện Phát triển Thái Lan, quyết định mới cần đi kèm tham vấn học sinh, cộng đồng và hội đồng nhà trường, nếu không, thay đổi chỉ dừng lại ở hình thức.
Quá khứ quân sự và văn hóa phục tùng
Lý giải cho việc Thái Lan duy trì quy định khắt khe trong suốt thời gian dài, các nhà nghiên cứu cho rằng đây là di sản của hệ thống giáo dục mang màu sắc quân sự, xuất phát từ chính quyền độc tài những năm 1970. Trường học từng được xem là nơi rèn luyện “công dân tốt”, và việc kiểm soát ngoại hình là một phần trong triết lý “kỷ luật tạo nên nhân cách”.
Dù xã hội Thái Lan đã trải qua nhiều thay đổi, nhưng ảnh hưởng của tư duy bảo thủ này vẫn còn hiện hữu, đặc biệt trong cách đánh giá đạo đức học sinh thông qua việc tuân thủ quy tắc hình thức.
Hy vọng mới từ lệnh tòa
Dù phán quyết của tòa án chưa thể ngay lập tức thay đổi thực tế ở tất cả các trường học, nhưng với những học sinh như Nijchaya, 16 tuổi, việc đến trường mà không bị kiểm tra tóc mái là một biểu hiện rõ ràng của sự tự do đang đến gần. “Tôi muốn mặc áo phông, quần jeans và để tóc xõa. Tôi muốn được là chính mình”, cô nói.
Về phần mình, Khao Klong — người từng chịu tổn thương vì mái tóc vài cm — chia sẻ rằng anh hy vọng lệnh của tòa sẽ khơi lại cuộc thảo luận về quyền tự do trong học đường, vốn đã nguội lạnh khi thế hệ đấu tranh cũ bước vào đời sống đại học và công việc.
“Chúng ta có thể đã ngừng nói về nó, nhưng điều đó không có nghĩa là nó đã biến mất,” anh nói. “Chúng ta chỉ chưa giải quyết nó triệt để.”
